Ο τίτλος δεν είναι μεταφορικός – η ιστορία είναι αληθινή και αφορά τη θρυλική κορώνα των Άνδεων, ένα πολύτιμο και θαυμάσιο αντικείμενο με μακρά ιστορία και πορεία. Η πορεία ξεκινάει από το Ποπαγιάν της Κολομβίας και καταλήγει στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Η δε ιστορία θα μπορούσε να εμπνεύσει μέχρι και μυθιστόρημα…
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η Κολομβία φέρνει στο μυαλό μας καρτέλ κοκαΐνης, και όχι αδίκως. Η φτώχεια, η εξαθλίωση και το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών είναι το κομμάτι της ιστορίας που συνδέεται με την αποικιοκρατία και τον ιμπεριαλισμό. Ας το αφήσουμε έξω αυτό. Η Κολομβία ως χώρα, είναι πλούσια, και υπό άλλες συνθήκες η οικονομία της θα ήταν διαφορετική. Διαθέτει κοιτάσματα πετρελαίου, πολύτιμες φυτείες εξαιρετικού καφέ, τεράστια κοιτάσματα χρυσού και σμαραγδιών. Μόνο τα σμαράγδια καλύπτουν το 70% της παγκόσμιας εξόρυξης και αγοράς. Ο πολιτισμός των Ίνκας χρησιμοποιούσε τον χρυσό και τα σμαράγδια για λατρευτικούς σκοπούς. Μία βόλτα στο Μουσείο Χρυσού της πρωτεύουσας Μπογκοτά είναι απολύτως κατατοπιστική. Οι αυτοκράτορες των Ίνκας κάλυπταν ολόκληρο το σώμα τους με χρυσό στις επίσημες θρησκευτικές τελετές. Ανάμεσα στα εκθέματα του μουσείου υπάρχει ολόκληρη χρυσή σχεδία μήκους 1 μέτρου με κατάρτι και ναύτες από χρυσό. Υπάρχουν κοσμήματα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, ακόμη και κουτάκια κοκαΐνης – το ναρκωτικό χρησιμοποιούνταν στις τελετές.
Η σμαραγδένια κορώνα των Άνδεων δεμένη με σκαλιστό χρυσό 20 καρατίων χρονολογείται τον 16ο αιώνα και κατασκευάστηκε στην Ποπαγιάν από ντόπιους τεχνίτες ως τάμα για τον Καθεδρικό της πόλης. Η αποικιακή Ποπαγιάν ιδρύθηκε από πάμπλουτους κονκισταδόρες οι οποίοι εκμεταλλεύονταν τεράστιες φυτείες ζαχαροκάλαμων στην ευρύτερη περιοχή. Εξου και είναι (ακόμη) μία κατεξοχήν αριστοκρατική πόλη. Κατάλευκη και πανέμορφη. Κάποιος λοιπόν από τους ιδιαίτερα ευκατάστατους κατοίκους της βρέθηκε να έχει το κλεμμένο σμαράγδι του τελευταίου αυτοκράτορα των Ίνκας, Αταχουάλπα. Το συγκεκριμένο είναι 45 καρατίων, το πιο μεγάλο από τα 450 που κοσμούν το διάδημα. Οι ιστορικοί λένε ότι πολλά από αυτά προέρχονται από τον ηττημένο αυτοκράτορα. Την αρπαγή έκανε το 1532 ο ισπανός κονκισταδόρ Φρανθίθκο Πιθάρο. Ενδεχομένως και πολύς από τον χρυσό που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της κορώνας αρπάχτηκε από τον Αταχουάλπα. Ο Πινθάρο μετά την ήττα του αυτοκράτορα κυκλοφορούσε στους δρόμους της Ποπαγιάνπάνω σε ολόχρυσο παλανκίνο πνιγμένο στα σμαράγδια. Η δε καθαρότητα των σμαραγδιών είναι ακόμη η ανώτερη παγκοσμίως. Πήρε πολλά χρόνια στους αποίκους να ανακαλύψουν τα ορυχεία των Ίνκας, Μούσο και Τσιβόρ, που ήταν πνιγμένα μέσα στη ζούγκλα της Κολομβίας.
Τον 16ο αιώνα λοιπόν άρχισε η κατασκευή της κορώνας η οποία ολοκληρώθηκε τον 18ο αιώνα. Φιλοτεχνήθηκε σε υπερφυσικό μέγεθος και λαμπρότητα και προορισμός της ήταν να κοσμήσει το κεφάλι του αγάλματος της Παναγίας στον Καθεδρικό του Ποπαγιάν. Όπως και έγινε. Το πρώτο τμήμα της κορώνας εγκαινιάστηκε στον ναό το 1599. Η δωρεά ήταν τάμα – παράκληση στην Παναγία να σταματήσει μια φονική επιδημία ευλογιάς που απειλούσε να αφανίσει την πόλη. Έκτοτε το τάμα κοσμούσε το κεφάλι του αγάλματος κάθε χρόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα του Πάσχα. Όλο τον υπόλοιπο καιρό, διαλυόταν σε κομμάτια και φυλασσόταν για λόγους ασφαλείας από ειδική επιτροπή προυχόντων της πόλης.
Μέχρι που φτάνουμε στο 1914, όταν ο Πάπας έδωσε άδεια στον Καθεδρικό να πουλήσει το κόσμημα για να χτίσει νοσοκομείο, γηροκομείο και ορφανοτροφείο στο Ποπαγιάν. Η αξία τότε ήταν 4,5 εκατομμύρια δολάρια. Ο ενδιαφερόμενος αγοραστής βρέθηκε αμέσως. Ήταν ο αμερικανός έμπορος διαμαντιών Γουόρεν Τζ. Πάιπερ, οποίος φυσικά δεν διέθετε το ποσό και του πήρε 20 χρόνια για να συγκροτήσει ένα συνδικάτο με άλλους συναδέλφους του και να αγοράσουν την κορώνα. Αυτό έγινε τελικά το 1936. Αμέσως μετά την αγορά, το κόσμημα εκτέθηκε σε ειδική εκδήλωση στη Νέα Υόρκη, στο πολυτελές ξενοδοχείο Waldorf-Astoria. Στη δεξίωση ο Πάιπερ οπλοφορούσε και ήταν κολλημένος δίπλα στο έκθεμα. Τότε είχε πει στους δημοσιογράφους ότι το συνδικάτο των αγοραστών σκόπευε να διαμελίσει την κορώνα και να την πουλήσει κομμάτι κομμάτι. Τελικά αυτό δεν έγινε ποτέ, διότι κρίθηκε πολύ πιο προσοδοφόρο να ταξιδεύει ως έκθεμα σε όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα το 1937 τη νοίκιασε η General Motors για την έκθεση των νέων μοντέλων Chevrolet στο Ντιτρόιτ. Μέσα σε μία εβδομάδα κόπηκαν 225.000 εισιτήρια. Ενσυνεχεία εκτέθηκε στην Παγκόσμια Έκθεση της Νέας Υόρκης το 1939. Τελικά το 1963 το συνδικάτο κουράστηκε με τα ταξίδια κι αποφάσισε να ρευστοποιήσει την κορώνα. Την πούλησε σε δημοπρασία του Sotheby's και επειδή η τιμή δεν έφτασε αρκετά ψηλά την αγόρασε ένα μέλος του συνδικάτου, ο οίκος διαμαντιών Asscher του Άμστερνταμ και την τοποθέτησε σε τραπεζική θυρίδα. Τελικά το 2015 μετά από αρκετές ακόμη εκθέσεις, η σμαραγδένια κορώνα των Άνδεων αγοράστηκε από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Σήμερα ο δήμος του Ποπαγιάν εκκινεί διαδικασίες αίτησης για την επιστροφή της στα πάτρια εδάφη.