«Ο Λένιν μας άφησε μια σπουδαία κληρονομιά κι εμείς τα κάναμε σκ…τά!». Αυτή είναι μία από τις περίφημες φράσεις του Ιωσήφ Στάλιν, Γενικού Γραμματέα του ΚΚΣΕ (1922-1953) την οποία απεύθυνε στο πολιτμπιρό όταν τα γερμανικά στρατεύματα εισήλθαν στα εδάφη της ΕΣΣΔ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν μία φράση από αυτές που προκαλούσαν τρόμο στους συνεργάτες του για επερχόμενες συνέπειες. Όμως ο Στάλιν πραγματικά την εννοούσε, από τα βάθη της ψυχής του, γιατί μέσα του ένιωθε το άγχος και την πίεση να καταστήσει τη χώρα του μία υπερδύναμη. Και ο πόλεμος του χάλαγε τα σχέδια.
Ο Ιωσήφ ΒισαριόνοβιτςΤζουγκασβίλι, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1879 στο Γκόρι της Γεωργίας, που τότε ήταν αποικία της τσαρικής Ρωσίας. Ήταν γιος ενός φτωχού τσαγκάρη, του ΒησαρίωνοςΤζουγκασβίλι και της ΚετεβάνΓκελάτζε, μιας θρησκευόμενης γυναίκας που ξενόπλενε για να συμπληρώσει το πενιχρό οικογενειακό εισόδημα. Σε ηλικία επτά ετών έπαθε ευλογιά. Επέζησε, αλλά το πρόσωπό του έμεινε σημαδεμένο για το υπόλοιπο της ζωής του – αυτό το γεγονός του κόλλησε το παρατσούκλι «βλογιοκομμένος» από τα παιδικά χρόνια του ως την ύστατη στιγμή.
Υπήρξε πάντως πανέξυπνος και άριστος μαθητής – η αγάπη του για τη μελέτη συνεχίστηκε ως το τέλος. Αργότερα, ως ο Κορυφαίος της ΕΣΣΔ, διάβαζε νυχθημερόν και ενημερωνόταν προσωπικά για όλες τις πτυχές των έργων ανοικοδόμησης της χώρας. Από το αναγνωστήριό του πέρασαν επιστημονικά συγγράμματα, πολεοδομικές μελέτες, βιομηχανικά σχέδια και όλη η σοβιετική και αμερικανική λογοτεχνία της εποχής. Επίσης παρακολουθούσε με μανία κινηματογράφο – αγαπούσε ιδιαιτέρως τις ταινίες του Χόλιγουντ.
Ας πάμε όμως πίσω στο Γκόρι… Το 1888, με πρωτοβουλία της μητέρας του, η οποία ήθελε να τον δει ιερέα, γράφτηκε στην τοπική εκκλησιαστική σχολή, όπου έμαθε τα ρωσικά, τα οποία πάντα μιλούσε με τη χαρακτηριστική γεωργιανή προφορά. Και το 1894, σε ηλικία 15 ετών, βαπτίστηκε στο πνεύμα της ανταρσίας και της αμφισβήτησης ενάντιαστους ρώσους καταπιεστές οπότε και άρχισε να διαβάζει απαγορευμένα βιβλία του Κάρολου Δαρβίνου και του ρώσου στοχαστή και επαναστάτη ΝικολάιΤσερνισέφσκι. Τον ίδιο κιόλας χρόνολόγω των ιδεών του αποβλήθηκε από την εκκλησιαστική σχολή. Τότε απελευθερώθηκε και ακολούθησε τον δρόμο της επανάστασης για την επίλυση του «ρωσικού προβλήματος». Έγινε έναν κανονικός αναρχικός. Η τσαρική Ρωσία βρισκόταν σε αδιέξοδο. Ήταν μια χώρα τεράστια αλλά υπανάπτυκτη. Η ελίτ των αστικών κέντρων ζούσε στον κόσμο της και οι μάζες της υπαίθρου βούλιαζαν στην εξαθλίωση. Η πλειονότητα των ρώσων πολιτών ήταν αναλφάβητοι, θρησκόληπτοι και ανήμποροι να σκεφτούν κάτι περισσότερο από το μεροδούλι και το μεροφάι. Επίσης έπιναν βότκα από το πρωί μέχρι το βράδυ. Όλα αυτά ενώ ο δυτικός κόσμος ανέπτυσσε βιομηχανία, απολάμβανε τα πρώτα επιστημονικά θαύματα και έβλεπε μπροστά του έναν καινούργιο αιώνα γεμάτο υποσχέσεις. Αυτό ο Στάλιν και οι όμοιοί του δεν μπορούσαν να το δεχτούν.
Τελικά η κατάρρευση του τσαρικού καθεστώτος τον βρήκε μέλος της ηγετικής ομάδας των μπολσεβίκων. Στις 25 Οκτωβρίου 1917 έγινε μέλος του υπουργικού συμβουλίου της πρώτης υπό τον Λένιν κομμουνιστικής κυβέρνησης. Τότεάρχισε πλέον να γίνεται ο «τρίτος άνθρωπος» της Ρωσίας μετά τον Λένιν και τον Τρότσκι.
Το 1919 παντρεύτηκε τη Ναντέζντα Αλιλούγεβα, κόρη του ρώσου επαναστάτη Σεργκέι Αλιλούγεφ, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Βασίλικαι τη Σβετλάνα. Ο Βασίλι λόγω των καταχρήσεων έγινε παρανοϊκός και είχε άσχημο τέλος. Η Σβέτα (όπως την αποκαλούσε ο Στάλιν) το 1967 αυτομόλησε στη Δύση και έλαβε την αμερικανική υπηκοότητα. Παρότι έτρεφε ιδιαίτερη αδυναμία για τον πατέρα της, όπως άλλωστε κι εκείνος, τον κατηγόρησε αργότερα ότι ώθησε τη μητέρα της σε αυτοκτονία. Η Νταντέζντα αυτοπυροβολήθηκε στη συζυγική κατοικία το 1932 ενόσω ο Στάλιν συνεδρίαζε με το πολιτμπιρό στο γραφείο του για την πορεία της εκβιομηχάνισης της χώρας. Φυσικά εκείνος δεν ξαναπαντρεύτηκε. Και μέχρι το τέλος της ζωής του αποκαλούσε τη Σβέτα «οικοδέσποινα».
Όταν έμεινε χήρος, ήταν ήδη 8 χρόνια ηγέτης της ΕΣΣΔ. Διαδέχτηκε στη θέση τον Λένιν μετά τον θάνατό του το 1924, με σκοτεινές, όπως λέγεται, διαδικασίες. Και αφού παραγκώνισε και τους τελευταίους αντιπάλους του στην Κεντρική Επιτροπή, από το 1928 άρχισε να κυβερνά την αχανή χώρα ως απόλυτος μονάρχης. Οι διωγμοί πάντως συνεχίστηκαν όσο ζούσε και έδωσαν τη δυνατότητα στον Στάλιν να καθυποτάξει το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης και τη σοβιετική ελίτ στο σύνολό της. Κατά τη γνώμη του, και κατά τη γνώμη των στενών συνεργατών τουβλ. ΛαυρέντιΜπέρια, αυτός ήταν ο μόνος τρόπος να γίνει πραγματικότητα το όραμα της ανοικοδόμησης της χώρας.
Κατά τη διάρκεια της εξουσίας του και έχοντας υιοθετήσει το δόγμα «Σοσιαλισμός σε Μία Χώρα» (σε αντίθεση με τον διεθνισμό του Τρότσκι), ο Στάλιν προώθησε τη συνολική και απόλυτη εκβιομηχάνιση της χώρας. Η ΕΣΣΔ ηλεκτροδοτήθηκε και υδροδοτήθηκε, ενώθηκε με οδικά δίκτυα, γέμισε εργοστάσια και ολοκαίνουργιες βιομηχανικές πόλεις, οι αγροί οργώθηκαν με τρακτέρ και μπουλντόζες, οι δρόμοι γέμισαν με αυτοκίνητα, λεωφορεία και τραμ, τα τρένα συνέδεσαν όλη τη χώρα, με δυο λόγια μέσα σε 10 χρόνια η ΕΣΣΔ έγινε η Νο2 μετά τις ΗΠΑ σε βιομηχανική ανάπτυξη. Ο στόχος είχε επιτευχθεί, με κόπο, με αίμα, με ταλαιπωρία, με διωγμούς, απειλές και αυτοκτονίες αλλά η χώρα είχε χτιστεί από το μηδέν. Ο Ρούσβλετ δεν έκρυβε τον θαυμασμό του για τον Στάλιν – εξάλλου η συνεργασία των δύο υπερδυνάμεων ήταν στενή και ισχυρή. Ο Γεωργιανός πλήρωνε σε χρυσό τον Αμερικανό που πάλευε με το Κραχ, για να αγοράσει τεχνογνωσία. Αυτό ήταν το dealμέχρι που μπήκε ανάμεσά τους ο Χίτλερ.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και ενώ μαινόταν η αιματηρή πολιορκία του Στάλιγκραντ, ενώ ο σοβιετικός στρατός θυσιαζόταν στα μέτωπα, ενώ ό,τι καινούργιο είχε χτιστεί καταστρεφόταν, ο Στάλιν μετέφερε ό,τι πολύτιμο υπήρχε στη χώρα (υλικό και ανθρώπους) στα Ουράλια, παρέμεινε μόνος του στη Μόσχα και πάλεψε με τους στρατηγούς να φτιάξει βαριά βιομηχανία. Όπλα, αεροπλάνα, βόμβες, πυραύλους. Το κατάφερε κι αυτό. Και όταν τελείωσε ο πόλεμος, και τον βρήκε νικητή, η ΕΣΣΔ είχε γίνει η δεύτερη σημαντικότερη πυρηνική δύναμη στον κόσμο, είχε αποκτήσει σχεδόν όλη την Ανατολική Ευρώπη και ο πληθυσμός της είχε αυξηθεί κατά 100 εκατομμύρια.
Όμως ο Στάλιν είχε πλέον κουραστεί. Στις 5 Μαρτίου 1953, πέθανε μόνος, νύχτα, μέσα στο γραφείο του από εγκεφαλική αιμορραγία. Τον βρήκε το επόμενο πρωί η πιστή του υπηρέτρια.
Υ.Γ. Καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής του υπήρξε σπαρτιάτης όσον αφορά το προσωπικό του lifestyle. Το πατρικό του στο Γκόρι όπου κατοικούσαν οι γονείς του παρέμεινε όπως το είχε αφήσει. Απέκτησε ρεύμα και νερό μαζί με την υπόλοιπη ΕΣΣΔ.