Πληροφορίες για: Αϊτή

Γαλλική Πολυνησία, Απόλαυση στο μπλε!

  Ένα ταξίδι στην ομορφότερη λιμνοθάλασσα του κόσμου, αξέχαστες νύχτες σε υπερθαλάσσια μπανγκαλόου , πολυνησιακές γαστρονομικές απολαύσεις, ρυθμοί και μουσική πρωτόγνωρη, οργιώδης βλάστηση ανάμεσα σε καταρράχτες και ψηλά βουνά. Βρίσκεστε στη Γαλλική Πολυνησία απολαμβάνοντας ρομαντικές βόλτες με κανό ανάμεσα στα...

Νησί του Πάσχα, ένας τόπος αέναου μυστηρίου στο Περού

Είναι μια ηφαιστειογενής, μικροσκοπική κουκκίδα στεριάς μέσα στην απεραντοσύνη του Νότιου Ειρηνικού Ωκεανού. Υπάρχουν ορισμένοι τόποι πάνω στη Γη που αποπνέουν μια έντονη ατμόσφαιρα μυστηρίου και μια διάχυτη αίσθηση ιερότητας, εξάπτουν δημιουργικά τη φαντασία του ανθρώπου, προκαλούν δέος και φαίνονται να προσφέρουν επαφή με μια αδιόρατη ενεργειακή ποιότητα που ξεφεύγει από τα λόγια. Συχνά τέτοιοι τόποι χαρακτηρίστηκαν, διαχρονικά, ως «τόποι δύναμης» καθώς μπορούσαν να επηρεάζουν τους ανθρώπους με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Παραδοσιακά, τέτοιοι τόποι δύναμης συνδέθηκαν με την παρουσία αρχαίων μνημείων σε αυτά και, όπως φαίνεται, ένας τέτοιος τόπος είναι και το περίφημο Νησί του Πάσχα. Το Νησί αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά και ανθρωπολογικά αινίγματα και πλήθος υποθέσεων έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς σχετικά με τον πολιτισμό που κάποτε υπήρχε πάνω σε αυτό. Τα 887 μυστηριώδη πέτρινα αγάλματα που βρίσκονται εκεί αποτελούν επίσης ένα μεγάλο μυστήριο, καθώς δεν είναι γνωστό το πώς ακριβώς κατασκευάστηκαν, τι αναπαριστούν και κυρίως το πώς τοποθετήθηκαν στη θέση τους.
Οι κάτοικοί του το αποκαλούσαν σε παλαιότερες εποχές «Τε Πίτο Ο Τε Χένουα», που σημαίνει «Ομφαλός της Γης». Σήμερα το ονομάζουν Ράπα Νούι. Καλύπτει μια έκταση περίπου 170 τετρ. χλμ. και έχει μέγιστο υψόμετρο 540 μ. Βρίσκεται περίπου 3.800 χλμ. δυτικά της Χιλής (στην οποία και ανήκει) και 3.100 χλμ. ανατολικά της Ταϊτής. Το κλίμα του νησιού χαρακτηρίζεται ως υποτροπικό και υπάρχουν δύο κλιματολογικές περίοδοι, η υγρή και η ξηρή. Το έδαφός του είναι άγονο και διαβρωμένο, η βλάστηση λιγοστή, ενώ υπάρχουν ενδείξεις πως κάποτε διέθετε πλούσια βλάστηση.

Το νησί Γκορέ - Σενεγάλη

Σε απόσταση αναπνοής από το Ντακάρ, το λιλιπούτειο Νησί Γκορέ μοιάζει να πλέει μοναχικά στη θάλασσα. Ένα γραφικό, καθαρό χωριουδάκι πνιγμένο στις μπουκαμβίλιες και στα γιασεμιά, με αποικιακού στιλ διώροφα σπίτια βαμμένα με απαλά χρώματα, ένα στρατιωτικό φρούριο ψηλά σε ένα λόφο, ένας μικρός αμμώδης όρμος, μια παραλία με ψαρόβαρκες και εκατοντάδες λεπτόκορμοι φοίνικες: μια εικόνα που θυμίζει περισσότερο σκηνικό ταινίας παρά κατοικημένη περιοχή. Και, όμως, αυτό το κουκλίστικο τοπίο κρύβει ένα θλιβερό παρελθόν: το νησί ήταν επί αιώνες κέντρο δουλεμπορίου. Από το 15ο έως το 19ο αι. το Γκορέ πέρασε διαδοχικά στην Πορτογαλία, την Ολλανδία, την Αγγλία και τη Γαλλία. Οι εμπορικές εταιρίες των χωρών αυτών έστελναν από εδώ κατά χιλιάδες τους Αφρικανούς σκλάβους στην Αϊτή, την Κούβα, τη Λουιζιάνα και τη Βραζιλία. Στα υπόγεια των σπιτιών του στοιβάζονταν εκατοντάδες μαύροι και περίμεναν επί μήνες τα πλοία που θα τους μετέφεραν στο Νέο Κόσμο της φρίκης και της σκλαβιάς. Έναν όροφο πιο πάνω, οι πλούσιοι δουλέμποροι διοργάνωναν χορούς και δείπνα.

ΤΟ «ΧΡΥΣΟ ΤΡΙΓΩΝΟ» ΤΟΥ ΔΟΥΛΕΜΠΟΡΙΟΥ

Οι Άγγλοι ανέπτυξαν το δουλεμπόριο υιοθετώντας μεθόδους εξαιρετικά αποτελεσματικές. Επινόησαν μια τριγωνική διακίνηση, με κορυφές του τριγώνου την Αγγλία, την Αφρική και την Αμερική.
Τα πλοία γέμιζαν τα αμπάρια τους από τα λιμάνια της Αγγλίας (κυρίως το Λίβερπουλ) με όπλα, υφάσματα, χάντρες και ψεύτικα κοσμήματα, με τα οποία πλήρωναν το ανθρώπινο εμπόρευμα της Αφρικής.  Οι κάσικοι της Αφρικής δέχονταν τα εμπορεύματα της βρετανικής βιομηχανίας και παραχωρούσαν τα φορτία των σκλάβων στους δουλεμπόρους, εξασφαλίζοντας τα όπλα για να οργανώνουν νέα ανθρωποκυνηγητά μέσα στα χωριά.
Όσοι επιζούσαν από την πείνα, τις αρρώστιες και το τσουβάλιασμα της μεταφοράς, εκθέτονταν στην κεντρική πλατεία των αποικιών για να πωληθούν.
Τα πλοία ξαναγύριζαν στην Αγγλία φορτωμένα με τροπικά προϊόντα των φυτειών της Αμερικής: ζάχαρη, βαμβάκι, καφέ και κακάο.
Ο απολογισμός του Διατλαντικού Εμπορίου Σκλάβων υπήρξε τραγικός. Υπολογίζεται ότι από το 1520 έως το 1860 μεταφέρθηκαν ως σκλάβοι 11 με 12 εκατομμύρια άντρες, γυναίκες και παιδιά από την Αφρική. Αναρίθμητοι Αφρικανοί πέθαναν στη μεταφορά, θύματα επιδημιών ή υποσιτισμού, και αρκετοί αυτοκτονούσαν. Οι σκλάβοι στοιβάζονταν σαν δέματα. Τα πλοία που μετέφεραν σκλάβους ξεχώριζαν από τη μυρωδιά τους. Οι μεταδοτικές ασθένειες και οι ξαφνικοί θάνατοι μπορούσαν να ανατρέψουν τις οικονομικές προσδοκίες του επιχειρηματία - εμπόρου, που πολλές φορές ήταν ο ίδιος ο πλοίαρχος. Για το λόγο αυτό πολλοί πλοίαρχοι φόρτωναν επιπλέον αριθμό σκλάβων, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις πιθανές αβαρίες του ταξιδιού.
Το βουντού στην Αϊτή, το καντομπλέ στη Βραζιλία, η σαντερία στην Κούβα και το σάνγκο στο Τρινιδάδ δεν είναι παρά όψεις της παλιάς θρησκείας της Φυλής των Γιορούμπα που μεταφέρθηκαν από τους δουλεμπόρους ως σκλάβοι στις ακτές της Καραϊβικής.

Ο Δαρβίνος, η Εξέλιξη και οι… σπίνοι!

Ο Δαρβίνος έζησε τον 19ο αιώνα στη Βρετανία και συγκαταλέγεται στους κορυφαίους επιστήμονες όλων των εποχών που άλλαξαν την αντίληψή μας για τον κόσμο μαζί με τον Κοπέρνικο, τον Γαλιλαίο, τον Νεύτωνα, τον Αϊνστάιν, κ.α. Υπήρξε μέγας φυσιοδίφης και σπούδασε Ιατρική και Θεολογία. Φυσικά ήταν και εξερευνητής. Το 1831 μετείχε σε μια πενταετή εξερευνητική αποστολή στα νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου στη Δυτική Αφρική και στις ακτές της ανατολικής και δυτικής Νοτίου Αμερικής. Σταθμοί της εξερεύνησής του ήταν τα νησιά Γκαλαπάγκος, η Ταϊτή, η Νέα Ζηλανδία, ο Μαυρίκιος, το ακρωτήρι Κέιπ Τάουν και η Αγία Ελένη (το νησί όπου εξορίστηκε και πέθανε ο Ναπολέοντας). Σε αυτό το ταξίδι ο νεαρός τότε Δαρβίνος συνέλεξε δείγματα πετρωμάτων, φυτών και ζώων και κατέγραψε λεπτομερώς τις παρατηρήσεις του. Όλα αυτά τον οδήγησαν στη συγκρότηση της περίφημης θεωρίας του περί της Εξέλιξης των Ειδών, η οποία δημοσιεύτηκε 20 περίπου χρόνια αργότερα υπό τον τίτλο «Η Καταγωγή των Ειδών» και συντάραξε την υφήλιο!
Τι λέει λοιπόν ο Δαρβίνος για την ύπαρξή μας πάνω στη Γη και πώς κατέληξε σε αυτά τα συμπεράσματα; Εν ολίγοις διατυπώνει πως όλα τα ζώντα είδη (και ο άνθρωπος) δεν «φυτευτήκαν» μέσα σε 7 ημέρες από Θείο Χέρι, αλλά εξελίχθηκαν με την πάροδο του χρόνου από κοινούς προγόνους μέσω της διεργασίας της φυσικής επιλογής. Και τι σημαίνει «φυσική επιλογή»; Το προφανές: η φύση επιλέγει την εξέλιξή μας! Με βάση τις εκάστοτε περιβαλλοντικές συνθήκες ορισμένα είδη είναι ευπροσάρμοστα, επιβιώνουν και πολλαπλασιάζονται ενώ άλλα εξαφανίζονται ή μετακινούνται σε άλλο περιβάλλον όπου μπορούν να προσαρμοστούν καλύτερα. Έτσι λοιπόν κάθε οργανισμός ακολουθεί διαφορετικό δρόμο από τον πρόγονό του και ο δρόμος αυτός καθορίζεται από το περιβάλλον. Το περιβάλλον ορίζει την Εξέλιξη των Ειδών.
Και φυσικά δεν του πήρε 20 χρόνια για να τη γράψει… Την είχε διατυπώσει ήδη τη δεκαετία του 1830 με το που επέστρεψε από την εξερεύνηση. Ωστόσο επειδή αντιλαμβανόταν πόσο ρηξικέλευθη ήταν ήθελε να την τεκμηριώσει με κάθε δυνατή απόδειξη για να μην «μπάζει» από πουθενά. Τελικά αποφάσισε να τη δημοσιεύσει με τον τίτλο «Η Καταγωγή των Ειδών» το 1858, όταν προέκυψε ένας άλλος φυσιοδίφης, φίλος του, ο Άλφρεντ Ράσελ, με παρόμοιες ιδέες… και κινδύνευσε να χάσει την πρωτιά. Ο όρος «εξέλιξη» δεν αναφέρεται πουθενά στο σύγγραμμα για να αποφευχθούν συγκρούσεις με τις θρησκευτικές θεωρίες περί Αδάμ, Εύας κτλ. Φυσικά δεν αποφεύχθηκαν… Αλλά ο Δαρβίνος ήταν πια ήσυχος. Κέρδισε την πρωτιά, δεν ασχολήθηκε καθόλου με τον χαμό που προκάλεσε σε όλο τον κόσμο, και αφοσιώθηκε ως τον θάνατό του στην καλλιέργεια του αγαπημένου του είδους: της ορχιδέας!

ΔΟΥΛΕΜΠΟΡΙΟ

Η εξερεύνηση των ακτών της Αφρικής και του εσωτερικού της βορείου και της νοτίου Αφρικής το 15ο αιώνα, καθώς και η ανακάλυψη της Αμερικανικής ηπείρου από τους Ευρωπαίους, έδωσαν νέα ώθηση στο πλέον ζοφερό κεφάλαιο της ανθρώπινης ιστορίας: στη σκλαβιά, που ναι μεν μέχρι τότε υπήρχε, έκτοτε όμως… άνθισε.

Από τις αρχές του 16ου ως το τέλος του 19ου αιώνα πολλά εκατομμύρια Αφρικανών πέρασαν τον ωκεανό.

Οι ιθαγενείς και οι μαύροι σκλάβοι, που άρπαζαν οι έμποροι από την Αφρική και τους μετέφεραν κάτω από άθλιες συνθήκες στην Αμερική όπου τους πουλούσαν σε μεγαλοϊδιοκτήτες για να τους εκμεταλλευτούν στην καλλιέργεια του βαμβακιού, ήταν το καύσιμο που έδινε κίνηση στο παραγωγικό σύστημα. Η φυσική δύναμη των Αφρικανών και η ευάλωτη στους επιθετικούς ξένους δομή των κοινωνιών τους, καθιστούσαν τους κατοίκους της Μαύρης ηπείρου ελκυστική λεία για τους γειτονικούς λαούς.

Μέσα στο 16ο αιώνα τα πορτογαλικά καράβια μετέφεραν στο Νέο Κόσμο πάνω από 125.000 Αφρικανούς (Γιορούμπα από τη Νιγηρία, Μπαντού ή Κόνγκος από το σημερινό Κονγκό, τη Μοζαμβίκη και την Αγκόλα, Αμπακουά από τη Νιγηρία, Αραρά από το Μπενίν - τέως βασίλειο της Δαχομέης κλπ.). Οι Βραζιλιάνικες φυτείες καφέ, οι φυτείες ζάχαρης στην Καραϊβική και τα ορυχεία της Αργεντινής δέχθηκαν χιλιάδες σκλάβους.

Στις αρχές του 17ου αιώνα οι Ισπανικές αρμάδες μετέφεραν δεκάδες χιλιάδες Μαύρους στην Αμερική, αλλά ήρθε n σειρά των Ολλανδών να κυριαρχήσουν στο δουλεμπόριο.

Η οικονομική αποδοτικότητα του δουλεμπορίου στους Πορτογάλους και Ισπανούς γρήγορα υποκίνησε τη διάθεση για ανταγωνισμό και από άλλα Ευρωπαϊκά κράτη (Ολλανδία, Γαλλία, Αγγλία). Με την επικράτηση των Άγγλων αποικιοκρατών στα τέλη του 17ου αιώνα, το Αγγλικό θαλάσσιο εμπόριο σχεδόν μονοπώλησε τη διακίνηση των Μαύρων στην Αμερικανική ήπειρο.

Οι Άγγλοι ανέπτυξαν το δουλεμπόριο, υιοθετώντας μεθόδους εξαιρετικά αποτελεσματικές. Επινόησαν μια τριγωνική διακίνηση με κορυφές του τριγώνου την Αγγλία, την Αφρική και την Αμερική. Τα πλοία γέμιζαν τα αμπάρια τους από τα λιμάνια της Αγγλίας (κυρίως το Λίβερπουλ) με όπλα, υφάσματα, χάντρες και ψεύτικα κοσμήματα με τα οποία πλήρωναν το ανθρώπινο εμπόρευμα της Αφρικής. Οι κάσικοι της Αφρικής δέχονταν τα εμπορεύματα της Βρετανικής βιομηχανίας και παραχωρούσαν τα φορτία των σκλάβων στους δουλεμπόρους, εξασφαλίζοντας τα όπλα για να οργανώνουν νέα ανθρωποκυνηγητά μέσα στα χωριά.  Όσοι επιζούσαν από την πείνα, τις αρρώστιες και το τσουβάλιασμα της μεταφοράς, εκθέτονταν στην κεντρική πλατεία των αποικιών για να πουληθούν. Τα πλοία ξαναγύριζαν στην Αγγλία φορτωμένα με τροπικά προϊόντα των φυτειών της Αμερικής: ζάχαρη, βαμβάκι, καφέ και κακάο.

Ο απολογισμός του Διατλαντικού Εμπορίου Σκλάβων, υπήρξε τραγικός. Υπολογίζεται ότι από το 1520 ως το 1860, μεταφέρθηκαν ως σκλάβοι 11 με 12 εκατομμύρια άντρες, γυναίκες και παιδιά από την Αφρική.

Αναρίθμητοι Αφρικανοί πέθαναν στη μεταφορά, θύματα επιδημιών ή υποσιτισμού και αρκετοί αυτοκτονούσαν. Οι σκλάβοι στοιβάζονταν σαν δέματα. Τα πλοία που μετέφεραν σκλάβους ξεχώριζαν από τη μυρωδιά τους. Οι μεταδοτικές ασθένειες και οι ξαφνικοί θάνατοι μπορούσαν να ανατρέψουν τις οικονομικές προσδοκίες του επιχειρηματία-εμπόρου, που πολλές φορές ήταν ο ίδιος ο πλοίαρχος. Για το λόγο αυτό πολλοί πλοίαρχοι φόρτωναν επιπλέον αριθμό σκλάβων, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις πιθανές αβαρίες του ταξιδιού.

Το βουντού στην Αϊτή, το καντομπλέ στη Βραζιλία, η σαντερία στην Κούβα και το σάνγκο στο Τρινιδάδ δεν είναι παρά όψεις της παλιάς θρησκείας της φυλής των Γιορούμπα που μεταφέρθηκαν από τους δουλέμπορους ως σκλάβοι στις ακτές της Καραϊβικής.

Βουντού

Γεννήθηκε στη Δυτική Αφρική, συγκεκριμένα, όπως λέγεται, στο Μπενίν και διαφέρει από όλες τις άλλες αφρικανικές θρησκείες. Βουντού σημαίνει «πνεύμα» και όλη η ιδέα γύρω από αυτό, είναι πως τα πνεύματα ορίζουν τη ζωή των ανθρώπων και τους προστατεύουν ή τους καταστρέφουν. Δημιουργός του κόσμου, σύμφωνα με τη θρησκεία Βουντού, είναι ο Θεός, το ανώτατο πνεύμα. Αυτός έχει δύο παιδιά, τον Ήλιο και τη Σελήνη. Ο Ήλιος φέρνει τη ζέστη, τη δύναμη και την ενέργεια. Η Σελήνη φέρνει τη δροσιά της νύχτας, την ειρήνη, τη γονιμότητα και τη βροχή. Άλλη πρωτεύουσα θεότητα, ισόβαθμη με τον Δημιουργό, είναι η Θεά Γη, μαζί της ο Θεός έκανε τον Ήλιο και τη Σελήνη.

Η θρησκεία Βουντού περιλαμβάνει και πλείστα άλλα πνεύματα, κατώτερα των προαναφερθέντων. Αυτά επικαλούνται οι πιστοί στις τελετουργικές προσευχές τους και όχι τον Δημιουργό και τη Γη – διότι εκείνοι λόγω ανωτερότητας δεν ασχολούνται με τα ανθρώπινα. Επίσης στη συγκεκριμένη θρησκεία λατρεύονται και οι πρόγονοι της κάθε οικογένειας, από τα ζώντα μέλη της, σαν θεία πνεύματα που προστατεύουν τους απογόνους ή τους τιμωρούν για τις κακές πράξεις τους.

Εμείς γνωρίζουμε το Βουντού κυρίως από χολιγουντιανές ταινίες και το έχουμε συνδέσει με ανθρωποθυσίες και μαύρη μαγεία. Κανένα από τα δύο δεν ισχύει. Θυσίες γίνονται, αλλά αυτές μοιάζουν με το πασχαλινό αρνί στην Ελλάδα ή τη γαλοπούλα των Θείων Ευχαριστιών στις ΗΠΑ. Οι πιστοί Βουντού θυσιάζουν στις γιορτές κατσίκια και κότες και τα τρώνε όλοι μαζί εθιμοτυπικά. Έχουν πολλά φυλαχτά, δηλαδή φετίχ, αλλά αυτό ισχύει σε όλες τις θρησκείες. Τα φετίχ, μεταξύ άλλων προστατεύουν τους πιστούς από τη μαύρη μαγεία. Όσο για τις ανθρωποθυσίες, αυτές σχετίζονται με τις πολεμικές φυλές της Δυτικής Αφρικής, που εκτελούσαν συνήθως τους αιχμαλώτους και τους ηττημένους και κρατούσαν τα κρανία τους ως τρόπαια… αλλά αυτό δεν έχει σχέση με το Βουντού. Σχέση έχουν τα τομέμ, δηλαδή τα θρησκευτικά αγάλματα στα δάση και σε δημόσιους χώρους, που αναπαριστούν τα διάφορα καλά πνεύματα.

Θρησκευτική πρωτεύουσα του Βουντού σε όλη την Αφρική είναι η πόλη Ουιντά στο Μπενίν. Κάθε χρόνο εκεί διοργανώνεται η Μεγάλη Εθνική Γιορτή Βουντού, στις 10 Ιανουαρίου. Στο πλαίσιο αυτής της γιορτής συγκεντρώνονται στην πόλη πολλές διαφορετικές φυλές από όλη τη Μαύρη Ήπειρο και εφαρμόζουν η κάθε μία τα δικά της τελετουργικά εξευμενισμού των πνευμάτων. Αυτό το θέαμα είναι μια πανδαισία χρωμάτων, μουσικής, χορού, λιτανειών και τελετών.

Το Βουντού πέρασε στον Νέο Κόσμο με το δουλεμπόριο τον 16ο αιώνα. Το μετέφεραν οι απαχθέντες Αφρικανοί που απήχθησαν κυρίως από τη Δυτική Αφρική και πουλήθηκαν ως σκλάβοι στη Βραζιλία, στην Καραϊβική, στην Αϊτή, στη Βόρειο Αμερική, στις Δυτικές Ινδίες. Οι απαχθέντες, υποχρεώθηκαν από τους λευκούς δουλεμπόρους να ασπαστούν τη ρωμαιοκαθολική πίστη και να απορρίψουν τα αφρικανικά δόγματα. Αυτή η πρακτική οδήγησε με τον καιρό σε διάφορες μεταλλάξεις του Βουντού, το οποίο σήμερα εκτός Αφρικής δείχνει να σχετίζεται με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Κάπως έτσι δημιουργήθηκαν οι συγκριτικές θρησκείες, όπως είναι το Βουντού της Αϊτής, της Λουιζιάνας, της Βορείου Αμερικής κ.α.

Χαβάη: Από τον Κουκ στον Ομπάμα

Τι σχέση έχουν τα σάντουιτς με τα ψηλότερα ηφαίστεια στον κόσμο; Τι σχέση έχουν ο Τζον Κουκ και η βασίλισσα Λιλιουοκαλανί με τον Μπαράκ Ομπάμα; Τι σχέση έχει το Περλ Χάρμπορ με την ανεμοβλογιά; Κι όμως έχουν… και η σχέση αυτή, όσο παράδοξη κι αν φαίνεται, στην πραγματικότητα υφαίνει την ηρωική ιστορία της εξωτικής Χαβάης – ή αλλιώς της 50ης πολιτείας των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, οι πρώτοι άνθρωποι πάτησαν το πόδι τους στο νησιωτικό σύμπλεγμα της Χαβάης το 300 μ.Χ. και ήρθαν από τα Νησιά Μαρκέζας της Πολυνησίας. Ένα δεύτερο κύμα μεταναστών ήρθε από την Ταϊτή το 1000 μ.Χ. και από τη Μπόρα Μπόρα και τη Ραϊατέα τον 11ο αιώνα. Αυτοί οι πρώτοι έποικοι εξαπλώθηκαν σε όλο το σύμπλεγμα που περιλαμβάνει 8 βασικά νησιά και συνολικά 137 ηφαιστειακές νησίδες. Και ζούσαν χωρισμένοι σε φυλές και φατρίες, οι οποίες άλλοτε συνυπήρχαν ειρηνικά κι άλλοτε συγκρούονταν.  Μέχρι, που στο τρίτο και τελευταίο ταξίδι  του το 1778, ο βρετανός εξερευνητής Τζέιμς Κουκ, έμελλε να αλλάξει για πάντα τη ζωή των Χαβανέζων.
Να ξεκαθαρίσουμε εδώ, ότι ο Κουκ δεν έφυγε ζωντανός από τη Χαβάη. Όταν κατέπλευσε το καράβι του, με την ονομασία Resolution, κάποιοι ντόπιοι του έκλεψαν μία λέμβο. Ο Κουκ διέταξε, σύμφωνα με τη συνήθη τακτική, να κρατηθεί ένας όμηρος έως ότου επιστραφεί η κλοπιμαία λέμβος. Το λάθος του θαλασσοπόρου, ήταν ότι επέλεξε να κρατήσει ως όμηρο τον βασιλιά της Χαβάης, Καλανιόπου. Οι ιθαγενείς τον εμπόδισαν και τον ανάγκασαν να υποχωρήσει ως την ακτή. Κι όταν ο Κουκ έστρεψε την πλάτη του για να σπρώξει τις λέμβους στο νερό και να φύγει τον χτύπησαν στο κεφάλι και τον μαχαίρωσαν… στην εξωτική παραλία. Ο Κουκ, προτού πεθάνει, είχε προλάβει να ονομάσει το σύμπλεγμα Νησιά Σάντουιτς, προς τιμήν του εντολέα του, Τζον Μόνταγκιου, δούκα του Σάντουιτς. Ναι, το σάντουιτς πήρε το όνομά του από τον δούκα, διότι έτρωγε σάντουιτς όταν χαρτόπαιζε με τις ώρες στην Αγγλία… αυτό όμως είναι μία άλλη ιστορία.
Παρά το γεγονός πως ο Κουκ κατέληξε «θαμμένος» στα νερά του Ειρηνικού, ήδη το κακό για τα Νησιά Σάντουιτς είχε γίνει. Η Χαβάη με το θαυμάσιο κλίμα και την πλούσια βλάστηση… σύντομα έγινε αγαπημένος προορισμός των ιεραπόστολων, που στην πραγματικότητα ήταν εμπορικοί αντιπρόσωποι του δυτικού κεφαλαίου και καλλιεργητές φυτειών καφέ και τσαγιού. Και φυσικά άρχισαν οι συγκρούσεις με τους ντόπιους. Περιττό να πούμε πως στη Χαβάη ακόμη και σήμερα η λέξη «ιεραπόστολος» χρησιμοποιείται ως βρισιά.
Οι νέοι άποικοι των νησιών ήταν κυρίως Άγγλοι, Γάλλοι και Αμερικανοί. Οι οποίοι για να πάψουν οι σφοδρές συγκρούσεις και να κάνουν ήσυχοι τη δουλειά τους, κατέστησαν τη Χαβάη Βασίλειο το 1810, με βασιλιά έναν από τους φυλάρχους που ήλεγχαν, τον Καμεκαμέχα. Η δυναστεία του Καμεκαμέχα κρατήθηκε στην εξουσία μέχρι το 1872 με αρκετές δυσκολίες και συγκρούσεις, γιατί στο μεταξύ ο ντόπιος πληθυσμός αντιμετώπιζε ασφυκτικές πιέσεις θρησκευτικές, οικονομικές, πολιτισμικές αλλά και καθαρά υγειονομικές. Για παράδειγμα δεν είχαν αντισώματα σε ευρωπαϊκές ασθένειες οπότε ξεκληρίζονταν ολόκληρα χωριά κάθε φορά που ξέσπαγε μία επιδημία. Μόνο το 1850 καταγράφηκε ότι η γρίπη, η ανεμοβλογιά και η ιλαρά εξόντωσαν το 20% των Χαβανέζων.
Έτερη αιτία εξόντωσης ήταν οι εμφύλιες διενέξεις που υπέθαλπαν οι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί έποικοι, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τις δολοφονίες πολιτικών από αντίπαλες ομάδες και την άφιξη κυρίως αμερικανικών αλλά και βρετανικών στρατευμάτων με το πρόσχημα της διατήρησης της ειρήνης και της προστασίας των υπηκόων τους που ζούσαν στα νησιά της Χαβάης. Τελικά το 1891 στην εξουσία ανέβηκε η βασίλισσα Λιλιουοκαλανί, η οποία εκθρονίστηκε το 1893, μόλις ανακοίνωσε ότι ήθελε να αλλάξει το σύνταγμα της χώρας. Συγκεκριμένα, όταν εξέφρασε την επιθυμία να ξαναδώσει εξουσία στους Χαβανέζους (οι οποίοι αποκλείονταν από την πολιτική λόγω φτώχειας), οι Αμερικανοί σχημάτισαν «επιτροπή ασφαλείας για την προστασία των Αμερικανών πολιτών» και συγχρόνως αποβιβάσθηκαν ναύτες από τα πολεμικά πλοία τους που παρατάχθηκαν σε κεντρικά σημεία της πρωτεύουσας. Η βασίλισσα αλλά και όσοι υποστήριζαν την αλλαγή, ανατράπηκαν με πραξικόπημα, το οποίο κατέλυσε τη βασιλεία και έφερε στην εξουσία μια προσωρινή κυβέρνηση που απαρτιζόταν από τα μέλη της κυρίως αμερικανικής «Επιτροπής Ασφάλειας». Τον Ιούλιο του 1898 με πράξη του Κογκρέσου η χώρα που πλέον είχε μετονομαστεί Δημοκρατία της Χαβάης προσαρτήθηκε στις ΗΠΑ ως υπερπόντια κτήση. Εννοείται πως οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν και το 1900, δόθηκε στη Χαβάη το δικαίωμα της περιορισμένης αυτοδιοίκησης.
Τα επόμενα 60 χρόνια οι Χαβανέζοι διεκδικούσαν την ανεξαρτησία τους ή τουλάχιστον το δικαίωμα να αποτελούν ισότιμη πολιτεία των ΗΠΑ και όχι υπερπόντια κτήση. Στις 7 Δεκεμβρίου 1941 εξαπολύθηκε η περίφημη ιαπωνική αεροπορική επίθεση στον αμερικανικό στόλο που βρισκόταν στον όρμο του Περλ Χάρμπορ, με μεγάλες απώλειες για τις ΗΠΑ (υλικές ζημιές και περίπου 2.400 νεκρούς) και αυτό το γεγονός έθεσε τέλος στην ουδετερότητα των ΗΠΑ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Χαβάη απέκτησε τελικά το καθεστώς της πολιτείας το 1959, ως 50ή πολιτεία των ΗΠΑ και το 1993 οι ΗΠΑ, επί προεδρίας Μπιλ Κλίντον, αναγνώρισαν επίσημα με Απολογητική Πράξη το γεγονός ότι είχαν ανατρέψει τη βασίλισσα Λιλιουοκαλανί.
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα της Χαβάης που υποστηριζόταν ιδιαίτερα από τους ιδιοκτήτες φυτειών έχασε μετά το 1960 την εξουσία και την πήρε το Κόμμα των Δημοκρατικών που την κρατάει σταθερά για 40 χρόνια με εξαίρεση το 1972 και το 1984. Στις προεδρικές εκλογές του 2008 οι ψηφοφόροι της Χαβάης υπερψήφισαν τον Μπαράκ Ομπάμα σε ποσοστό 76%. Ο Ομπάμα είναι ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που κατάγεται από τη Χαβάη. Οι σημερινοί Χαβανέζοι, αισθάνονται ακόμη μεγάλη υπερηφάνεια για την εξόντωση του Τζέιμς Κουκ σε εκείνη την εξωτική παραλία…

Τζέιμς Κουκ: Ο «πατέρας της Γεωγραφίας»

Άγγλος θαλασσοπόρος και χαρτογράφος (Γιορκσάιρ, 1728 - Χαβάη, 1779)
Κατατάχθηκε στο Βρετανικό Ναυτικό και αρχικά ταξίδεψε στον Καναδά, όπου ανέλαβε τις χαρτογραφήσεις και τις καταμετρήσεις των ακτών της Νέας Γης και του Λαμπραντόρ. Το 1768 ανέλαβε την ηγεσία μιας επιστημονικής αποστολής στις θάλασσες του Νότου (Νότιος Ειρηνικός Ωκεανός) με σκοπό να συλλέξει παρατηρήσεις για τη δίοδο του πλανήτη Αφροδίτη μπροστά από τον Ήλιο.
(Οι αστρονόμοι είχαν προβλέψει ότι στις 3 Ιουνίου 1769 ο πλανήτης Αφροδίτη θα συναντούσε τον Ήλιο. Οι παρατηρήσεις από τον Ειρηνικό Ωκεανό ήταν απαραίτητες για να μπορέσει να δοθεί ακριβής απάντηση για την έκταση του ηλιακού συστήματος).
Το Βρετανικό Ναυτικό και η Royal Society, όμως, είχαν ένα ακόμα κίνητρο για να πραγματοποιηθεί αυτό το ταξίδι στον Ειρηνικό: την ανακάλυψη της Terra Australis Incognita. Στο πρόσωπο του Κουκ, που τότε ήταν 39 ετών, είχαν βρει το ιδανικό άτομο που θα εντόπιζε αυτήν την ήπειρο.
Ξεκίνησε από το Πλίμουθ στις 25/8/1768 με το πλοίο «Endeavor» και αφού πέρασε το Ακρωτήριο Χορν και περιέπλευσε τη Νότια Αμερική έφτασε στην Ταϊτή τον Απρίλιο του 1769. Εκεί παρατήρησε στις 3 Ιουνίου το φαινόμενο της διάβασης της Αφροδίτης από τον ηλιακό δίσκο. Στις 13/7 το πλοίο σάλπαρε για τις θάλασσες του Νότου αναζητώντας μια νέα ήπειρο.  Χαρτογράφησε μεγάλο μέρος από τα νησιά που ονόμασε Νησιά της Εταιρίας (Society Islands) προς τιμήν της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρίας του Λονδίνου. Στις 7/10 έφτασε στις ακτές της Νέας Ζηλανδίας, τις οποίες εξερεύνησε πραγματοποιώντας τον περίπλου των νησιών, κατά τη διάρκεια του οποίου ανακάλυψε μεταξύ άλλων και τον πορθμό που χωρίζει τα δύο μεγαλύτερα νησιά (σήμερα: πορθμός Κουκ).

Το Μάρτιο του 1770 απέπλευσε για το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας. Το δρομολόγιο αυτό τον οδήγησε στην Αυστραλία. Ο Κουκ έπλευσε κατά μήκος των ακτών της Ανατολικής Αυστραλίας σε απόσταση 4.500 χιλιομέτρων από το ακρωτήριο Χόου, στα σύνορα των σημερινών πολιτειών Νέας Νότιας Ουαλίας και Βικτόρια, μέχρι το ακρωτήριο Γιορκ. Μελέτησε τις νότιες ακτές της Νέας Γουινέας και την Ιάβα και αφού περιέπλευσε το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας επέστρεψε στη Μεγάλη Βρετανία το 1771.
Το επόμενο έτος επιχείρησε δεύτερο εξερευνητικό ταξίδι με δύο πλοία, το «Resolution» και το «Adventure». Ξεκίνησε στις 13/7/1772 και αφού πέρασε το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας κινήθηκε προς Νότο. Στις 58° Νότιο Γεωγραφικό Πλάτος τα παγόβουνα τους έφραξαν το δρόμο. Τότε στράφηκε προς τη Νέα Ζηλανδία, τα Νησιά της Εταιρίας και την Ταϊτή. Έπειτα κινήθηκε προς τα δυτικά και έφτασε στα Νησιά των Φίλων (που είχαν ανακαλυφθεί από τον Τάσμαν). Το χειμώνα του 1773 αφού έκανε στάση πάλι στη Νέα Ζηλανδία κινήθηκε νότια. Στις 30/01/1774 έφτασε στις 71°10’ Νότιου Γεωγραφικού Πλάτους -σημείο στο οποίο κανείς δεν είχε φτάσει έως τότε- μέσα σε ομίχλες και καταιγίδες, χωρίς όμως να ανακαλύψει ίχνος ξηράς. Πλέοντας ύστερα στο Νότιο Ειρηνικό ανέβηκε στα Νησιά του Πάσχα, χαρτογράφησε τα αρχιπελάγη Μαρκέσας και Νέων Εβρίδων (σημερινό Βανουάτου) και στη συνέχεια αυτό της Νέας Καληδονίας. Αφού πέρασε τη Γη του Πυρός, ανακάλυψε το Νησί της Γεωργίας και επέστρεψε στο Πλίμουθ το 1775. Επιστρέφοντας στην Αγγλία, αρνήθηκε τη θέση που του προσέφερε το Αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς, για να επιχειρήσει και τρίτο εξερευνητικό ταξίδι με σκοπό τη γεωγραφική μελέτη του Βερίγγειου πορθμού.
Ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1776 με τα πλοία «Resolution» και «Discovery» και με πορεία προς τον Ειρηνικό μέσω του Ινδικού Ωκεανού. Πέρασε από τα νησιά Μάριον, Κρόζετ και Κεργκελέν και κατευθύνθηκε προς την Τασμανία και τη Νέα Ζηλανδία.
Αφού ανακάλυψε τα νησιά που φέρουν το όνομά του (Νησιά Κουκ) κατέληξε στα Νησιά των Φίλων και τα Νησιά της Εταιρίας. Τον Ιανουάριο του 1778 έφτασε στη Χαβάη. Διέπλευσε τον Ειρηνικό με κατεύθυνση προς το Βορρά, με σκοπό να παρακάμψει τον Βερίγγειο πορθμό και να ανακαλύψει τη λεγόμενη «βορειοδυτική δίοδο», εξερεύνησε τα ανατολικά παράλια της Ασίας, παρέπλευσε τις ακτές της Νότιας και της Δυτικής Αλάσκας και παρέκαμψε το Βερίγγειο πορθμό, αλλά, στο πλάτος 70° 41’, οι πάγοι τον ανάγκασαν να πλεύσει προς το Νότο. Στις 14/2/1779 σκοτώθηκε στη Χαβάη (στον κόλπο Κεαλακεκούα) σε μια συμπλοκή με τους ιθαγενείς.
Ο Κoυκ υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους θαλασσοπόρους όλων των εποχών, ενώ θεμελιώδης ήταν και η συμβολή του στη χαρτογραφία και στους τομείς της φυσικής γεωγραφίας, της ανθρωπογεωγραφίας και των φυσικών επιστημών. Στις τρεις αποστολές του, που διήρκησαν 11 χρόνια, ανακάλυψε εκατοντάδες νησιά, γνώρισε φυλές που μέχρι τότε δεν ήταν γνωστές και σχεδίασε χάρτες με τόση ακρίβεια που για αιώνες έμειναν ανυπέρβλητοι. Η επιστημονική του προσέγγιση οδήγησε σε θεραπεία του σκορβούτου και απέδειξε την αξία των χρονογράφων που χρησιμοποιούνταν για τα ταξίδια. Οι ακριβείς παρατηρήσεις κατά τη διάρκεια των εξερευνήσεών του καθόρισαν το περίγραμμα σημαντικού τμήματος της επιφάνειας της Γης, ιδιαίτερα του Ειρηνικού. Παράλληλα, χάρη στο τεράστιο υλικό των παρατηρήσεων που συνέλεξε, η βοτανική, η ζωολογία, και προπάντων η εθνογραφία, σημείωσαν πρωτοφανείς προόδους.

O Δαρβίνος, η Εξέλιξη και οι… σπίνοι!

...

ΤΟ «ΧΡΥΣΟ ΤΡΙΓΩΝΟ» ΤΟΥ ΔΟΥΛΕΜΠΟΡΙΟΥ

...

ΑΪΤΗ: η υψηλή γη

Άλλοτε γαλλική κτήση, η Αϊτή πέρασε στην Ιστορία ως η δεύτερη χώρα, μετά τις ΗΠΑ, στο δυτικό ημισφαίριο που διακήρυξε την ανεξαρτησία της το 1804. Επιπλέον έγινε η πρώτη ανεξάρτητη χώρα Αφροαμερικανών και το μόνο κράτος που γεννήθηκε έπειτα από επανάσταση σκλάβων. Ίσως αυτός ήταν και ο λόγος που η Αϊτή έγινε το πρώτο κράτος παγκοσμίως που αναγνώρισε την Ελληνική Επανάσταση. Μάλιστα, δεν έμεινε εκεί. Έστειλε και εθελοντές να πολεμήσουν στο πλευρό των Ελλήνων αγωνιστών, οι οποίοι δυστυχώς πέθαναν στη διάρκεια του μακρινού ταξιδιού από κακουχίες, αλλά και τόνους κακάο προς πώληση ώστε να αγοραστούν όπλα. 
Η Δημοκρατία της Αϊτής αποτελεί χώρα που καταλαμβάνει το δυτικό τμήμα του νησιού της Ισπανιόλας στην Καραϊβική. Στη δικαιοδοσία της περιλαμβάνει και τα μικρότερα νησιά Γκονάβ, Τορτούγα, Λε Καγιεμίτ και Ιλ α Βας, ενώ το ακατοίκητο νησί Ναβάσα διεκδικείται τόσο από αυτή όσο και από τις ΗΠΑ. Η πρωτεύουσα της Αϊτής είναι το Πορτ-ο-Πρενς, που βρίσκεται στο κύριο νησί, την Ισπανιόλα. Το όνομά του σημαίνει «πριγκιπικό λιμάνι».  
Η πλειοψηφία των κατοίκων της είναι απόγονοι των σκλάβων που μεταφέρθηκαν βίαια στο νησί από την Αφρική.  Η χώρα είναι σε μεγάλο βαθμό ορεινή με κυρίαρχη θρησκεία το βουντού. Εδώ οι χειμώνες είναι μικροί και τα καλοκαίρια χαρακτηρίζονται από τυφώνες. Αϊτή σημαίνει υψηλή γη.

118 κοραλλιογενή νησιά, 118 πινελιές στο χάρτη!

Δεν υπάρχουν λέξεις που να μπορούν να περιγράψουν την ομορφιά του τοπίου. Ίσως μόνο ο χρωστήρας του Γκωγκέν, ο οποίος πέρασε εκεί τα τελευταία του χρόνια, πλησιάζει αυτή την ομορφιά, που η φύση έχει δωρίσει τόσο απλόχερα στα νησιά.
Καρτποσταλικής ομορφιάς λευκές παραλίες, γαλαζοπράσινες λιμνοθάλασσες που περιβάλλονται από κοραλλιογενείς υφάλους, φοινικόδεντρα, αισθησιακά αρώματα βανίλιας, φραντζιπάνι, γιασεμιών και όμορφες, μελαμψές γυναίκες με πολύχρωμα παρεό!
Τα πολυτελέστατα θέρετρα με τα ξύλινα μπάνγκαλοους πάνω στο νερό, οι χαμογελαστοί άνθρωποι καθώς και οι μοναδικές δραστηριότητες που προσφέρονται, συμπληρώνουν το παζλ ενός από τους πιο ελκυστικούς προορισμούς στον κόσμο.
Η Ταϊτή, η πριγκήπισσα των νησιών, μας υποδέχεται με ένα φιλικό καλωσόρισμα με περιδέραιο από μυρωδάτα άνθη Tiare.
Η Μουρέα έχει σχήμα καρδιάς και το όνομά της σημαίνει «κίτρινη σαύρα».
Η Ραϊατέα και το δίδυμο νησάκι της Ταχαά που ενώνονται μεταξύ τους με μια λίμνη με τα χαρακτηριστικά διάφανα νερά της Πολυνησίας.
Και η Μπόρα-Μπόρα το «ομορφότερο νησί στον κόσμο»! Η άφιξη με το αεροπλάνο είναι μια μοναδική εμπειρία, καθώς ο αεροδιάδρομος είναι πάνω σε ένα μικρό νησάκι, ένα «motu».
Από την Ταϊτή ως το απομακρυσμένο Νούκου Χίβα, στα νησιά που απλώνονται σε πέντε αρχιπελάγη ¬σε μια θαλάσσια έκταση ίση με την Ευρώπη, το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού είναι παιδιά. Παιδιά ξεχωριστά, απόγονοι Πολυνήσιων με αίμα Ευρωπαίων. Παιδιά που χαμογελούν και μιλούν τη γλώσσα των φωνηέντων ταϊτινή μεταξύ τους, και γαλλικά με τους ξένους.

Νησί του Πάσχα - ένας τόπος αέναου μυστηρίου

...