Από τα παλαιότερα κράτη στην Ευρώπη (ιδρύθηκε το 1139, αναγνωρίστηκε επίσημα το 1297), στο νοτιοδυτικό άκρο της ηπείρου. Kαταλαμβάνει το 15% της συνολικής έκτασης της Ιβηρικής χερσονήσου και το 0,9% της συνολικής επιφάνειας της Ευρώπης. Έχει έκταση 92.391 τ. χλμ. (περίπου το 70% της έκταση της Ελλάδας) και πληθυσμό 10.084.245 κατοίκους (εκτίμηση 2002).
Η Πορτογαλία έχει μήκος 561 χλμ. (από βόρεια προς νότια) και πλάτος 218 χλμ. (από ανατολικά προς δυτικά). Βρίσκεται σε βόρειο πλάτος 36°58΄ έως 42°12΄ και δυτικό μήκος 6°1΄48΄΄ έως 9°49΄45΄΄. Βόρεια και ανατολικά συνορεύει με την Ισπανία, ενώ νότια και δυτικά βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό. Στη χώρα ανήκουν και τα νησιωτικά συγκροτήματα Αζόρες και Μαδέρα στον Ατλαντικό. Μέχρι το 1970 στην Πορτογαλία ανήκαν και τα νησιά Σάο Τομέ και Πρίνσιπε του Πράσινου Ακρωτηρίου, η πορτογαλική Γουινέα, η Αγκόλα και η Μοζαμβίκη στην Αφρική, το Μακάο στην Ασία και το Τιμόρ στην Ωκεανία. Από τις προηγούμενες πρώην αποικίες μόνο το Μακάο ανήκει ακόμα στην Πορτογαλία, υπάρχει όμως συμφωνία για ένταξή του στην Κίνα από το 1999. Πρωτεύουσα της Πορτογαλίας είναι η Λισσαβόνα, με 677.790 κατοίκους.
Γεωγραφία
Η Πορτογαλία αποτελείται κυρίως από βαθύπεδα και μόνο το 11,6% της επιφάνειας της χώρας έχει υψόμετρο πάνω από 700 μ. Ο ποταμός Τάγος, που ρέει από βορειοανατολικά προς νοτιοδυτικά, χωρίζει τη χώρα σε δύο τμήματα. Στη νότια Πορτογαλία το ανάγλυφο είναι ομαλό, με πεδιάδες, πλατιές λεκάνες ποταμών, λίγους λόφους και μόνο μια οροσειρά με υψόμετρο πάνω από 1.000 μ. Στη βόρεια Πορτογαλία το 90% του εδάφους έχει ύψος πάνω από 400 μ. με κύριο χαρακτηριστικό τα μεγάλα οροπέδια που τέμνονται από βαθιές κοιλάδες. Ειδικότερα, όσον αφορά τη μορφολογία εδάφους, η χώρα μπορεί να διακριθεί σε τρεις ζώνες:
α) Η πρώτη περιλαμβάνει το βόρειο τμήμα της Πορτογαλίας, που ορίζεται από τους ποταμούς Μίνιου στα βόρεια και Ντόουρου (Δούρος) στα νότια. Στην περιοχή αυτή ανήκουν οι επαρχίες Μίνιου, Ντόουρου Λιτουράλ και Τρας-ο-Μόντες ε Άλτου Ντόουρου. Στις δύο πρώτες επαρχίες απαντούν πολλές οροσειρές κατά μήκος του Ατλαντικού, με ψηλότερη τη Σέρα ντου Λαρόουκου. Η τρίτη επαρχία αποτελεί ένα υψίπεδο, που αποτελεί προέκταση ισπανικού οροπεδίου και χαρακτηρίζεται από βαθιές κοιλάδες πολυάριθμων ποταμών. Το υψίπεδο περιβάλλεται από την οροσειρά Σέρα ντε Νουγκέιρα (1.315 μ.).
β) Η δεύτερη ζώνη ορίζεται από τους ποταμούς Ντόουρου και Τάγο και περιλαμβάνει τις κεντρικές επαρχίες Μπέιρα (που διαιρείται στην Μπέιρα Άλτα, την Μπέιρα Μπάισα και την Μπέιρα Λιτουράλ), Εστρεμαδούρα και Ριμπατέζου. Στην περιοχή αυτή βρίσκεται η ψηλότερη οροσειρά της Πορτογαλίας, η Σέρα ντα Εστρέλα (1.990 μ.) στα όρια βόρειας και νότιας Πορτογαλίας. Προς τα νοτιοδυτικά υψώνονται οι οροσειρές Σέρα ντε Άσουρ (1.405 μ.) και Σέρα ντα Λοουσά (1.204 μ.). Πολλοί ποταμοί διαρρέουν τις κοιλάδες της ζώνης αυτής και το ανάγλυφό της είναι παρόμοιο με αυτό της πρώτης ζώνης,
γ) Στην τρίτη ζώνη ανήκουν οι νότιες επαρχίες Αλεντέζου (Άλτου και Μπάισου) και Αλγκάρβε και η περιοχή ορίζεται από τον ποταμό Τάγο και τον Ατλαντικό. Η επαρχία Άλτου Αλεντέζου έχει ομαλό ανάγλυφο με μέσο υψόμετρο μόλις 200-500 μ. Στις νοτιότερες επαρχίες Μπάισου Αλεντέζου και Αλγκάρβε, στα νότια της πεδιάδας της Μπάισου Αλεντέζου, υψώνεται η οροσειρά Σέρα ντου Καλντεϊράου (580 μ.), ενώ χαρακτηριστικοί είναι οι εκτεταμένοι κρημνοί στις ακτές της επαρχίας Αλγκάρβε.
Τα δύο νησιωτικά συγκροτήματα Μαδέρα και Αζόρες είναι ηφαιστειογενή. Τον Ιούλιο του 1998 ένας καταστροφικός σεισμός μεγέθους 6 Ρίχτερ έπληξε τις Αζόρες.
