Πληροφορίες για: Κως

Η ετυμολογία και η ονοματολογία των ευρωπαϊκών πρωτευουσών

  Άμστερνταμ Σημαίνει φράγμα του ποταμού Άμστελ – για πρώτη φορά αναφέρθηκε τον 13ο αιώνα, όταν επρόκειτο ακόμη για ένα μικρό ψαροχώρι κοντά στο φράγμα του ποταμού, οι κάτοικοι του οποίου έχτισαν μια γέφυρα, κι ο Κόμης της περιοχής τους...

Κουμάρι Ντέβι

Το Νεπάλ δεν έχει μόνο αμέτρητους θεούς, θεές, Bodhisattvas, avatars κλπ., οι οποίοι λατρεύονται και τιμώνται με τη μορφή αγαλμάτων, ζωγραφιών και εικόνων, αλλά και μία πραγματική ζωντανή θεά, την Κουμάρι Ντέβι, ένα μικρό κορίτσι που ζει στο Kumari Μahal, ακριβώς δίπλα στην Πλατεία Durbar.
Το τελετουργικό της ζωντανής θεάς άρχισε μάλλον επί βασιλείας Jaya Prakash Malla - του τελευταίου των Malla της Κατμαντού, του οποίου η βασιλεία έληξε απότομα, όταν κατέκτησε την κοιλάδα ο Prithvi Narayan Shah το 1768.
Κυκλοφορούν αρκετοί θρύλοι σχετικά με την Κουμάρι.
Ένας θρύλος μιλά για έναν βασιλιά Malla που έπαιζε τακτικά ζάρια με την Taleju, τη θεά-προστάτιδα της κοιλάδας. Όταν ο βασιλιάς έκανε μία άκοσμη κίνηση, εκείνη απείλησε να αποσύρει την προστασία της, αλλά τελικά μαλάκωσε και υποσχέθηκε να επιστρέψει με τη μορφή νεαρού κοριτσιού.

Ένας άλλος μύθος αναφέρει ότι ένα μικρό κορίτσι είχε καταληφθεί από τη θεά Durga και εκδιώχθηκε από το βασίλειο. Όταν η βασίλισσα το άκουσε, διέταξε έξαλλη τον σύζυγό της να φέρει πίσω το κορίτσι και να το τιμήσει σαν αληθινή θεά.
Η Κουμάρι επιλέγεται από μία ειδική κάστα Newari χρυσοχόων και αργυροχόων. Συνήθως είναι μεταξύ τεσσάρων ετών και εφηβείας και πρέπει να διαθέτει 32 σωματικές προϋποθέσεις που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, το χρώμα των ματιών, το σχήμα των δοντιών... μέχρι και τη χροιά της φωνής. Και το ωροσκόπιό της πρέπει να είναι, βεβαίως, κατάλληλο.
Μόλις βρεθούν οι υποψήφιες, συγκεντρώνονται μαζί σ' ένα σκοτεινό δωμάτιο, όπου ακούν τρομερούς ήχους ενώ άντρες χορεύουν με απαίσιες μάσκες μπροστά σε αηδιαστικά κεφάλια βουβαλιών. Αυτά βεβαίως δεν τρομάζουν μια πραγματική θεά, που είναι μετενσάρκωση της Durga κι έτσι το κοριτσάκι που παραμένει πιο ήρεμο και σοβαρό σε όλο αυτό το μαρτύριο γίνεται η νέα Κουμάρι.
Σε μια διαδικασία παρόμοια με την επιλογή του Δαλάι Λάμα, η Κουμάρι επιλέγει τα ρούχα και τα στολίδια που φορούσε η προκάτοχος της ως τελικό τεστ.
Μόλις επιλεγεί για Κουμάρι, το κοριτσάκι μετακομίζει στο Kumari Bahal.
Η πιο εντυπωσιακή εμφάνιση είναι το Σεπτέμβριο, στη γιορτή Indra Jatra, όταν διασχίζει την πόλη σ' ένα τεράστιο άρμα επί τρεις ημέρες. Στη διάρκεια της γιορτής η Κουμάρι ευλογεί τον Βασιλιά του Νεπάλ.
Η βασιλεία της Κουμάρι τελειώνει με την πρώτη της περίοδο ή μετά από κάποιο ατύχημα που θα την κάνει να χάσει αίμα.
Μόλις φανεί το πρώτο σήμα της εφηβείας, επιστρέφει στο καθεστώς της κοινής θνητής και αρχίζει η αναζήτηση της νέας Κουμάρι. Όσο είναι θεά, η Κουμάρι ζει από τα έσοδα του ναού και όταν αποσυρθεί παίρνει ένα γενναίο ποσό.
Παλιότερα πιστευόταν ότι φέρνει ατυχία να παντρευτεί κάποιος μια πρώην Κουμάρι!

Ο Ινδικός ελέφαντας. Μειλίχιος, δυνατός, έξυπνος

Για τους Ινδουιστές , ο ελέφαντας είναι θεϊκό ζώο – αν και μόνο κατά το ήμισυ πάνω στο χοντρό κορμί του με τα τέσσερα χέρια, ο θεός Γκανέσα φέρει κεφαλή ελέφαντα. Αλλά  και στις « αρμοδιότητες» του καθίστανται ορατές οι ιδιότητες του ελέφαντα: ο Γκανέσα λατρεύεται ως προστάτης της μόρφωσης και της λογιοσύνης και ως ικανός να ξεπερνάει κάθε είδους δυσκολίες. Πράγματι, ο ασιατικός ελέφαντας, υποείδος του οποίου αποτελεί ο ινδικός ελέφαντας, με ύψος μέχρι 3μ. και βάρος έως 5 τόνους, είναι ένα παχύδερμο ήπιο, βεβαίως, αλλά ικανό να επιβληθεί. Εδώ και αιώνες ο άνθρωπος επωφελείται από τη δύναμη, την επιδεξιότητα και την εξυπνάδα του: για τη μεταφορά βαρών, το καθάρισμα των δασών, ως υψηλό κάθισμα στο κυνήγι της τίγρης ή για ψυχαγωγία στο τσίρκο.
Με την προβοσκίδα του ο ελέφαντας μπορεί να  αναπνεύσει, να  μυρίσει , να ρουφήξει, να πιπιλήσει, να ψαύσει, να πιάσει , να χτυπήσει και να σαλπίσει. Ο ασιατικός ελέφαντας με το ένα «μυτερό» δάκτυλο αποδεικνύεται επιδεξιότερος από τον αφρικανικό εξάδελφό του. Η δική του προβοσκίδα έχει ένα μόνο, εκείνη του συγγενούς του έχει δύο.
Με το μέτωπο του έχει δύο κοιλότητες, τα μικρότερα αυτιά και τους κοντύτερους χαυλιόδοντες, ο elefaphas  maximus προκαλεί λιγότερο άγρια εντύπωση από τον loxodonta Africana. Και τα δύο είδη διαθέτουν ωστόσο το ίδιο παροιμιώδες «μνημονικό ελέφαντα», δεν ξεχνούν ποτέ, ούτε καλό, ούτε κακό.
Οι ενήλικοι ελέφαντες είναι κατά κύριο λόγο άτριχοι, μόνο τα μάτια είναι εφοδιασμένα με μακριά ματοτσίνορα. Οι ελέφαντες, τους οποίους οι άνθρωποι θεωρούν ως τους μειλίχιους γίγαντες του ζωικού βασιλείου, είναι ζώα της αγέλης. Ο ελεφαντοκέφαλος θεός Γκανέσα έχει και αυτός καλή φήμη στον ινδουισμό ως ενσάρκωση της σοφίας. 

Ζανζιβάρη

Η Ζανζιβάρη υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα εμπορίας σκλάβων στην Ανατολική Αφρική. Πολύ πριν ανακαλύψουν οι Άγγλοι το εμπόριο των μαύρων, το «εξασκούσαν» οι Άραβες με κέντρο τη Ζανζιβάρη. Επί τουλάχιστον 3 αιώνες εξορμούσαν από εδώ στην αφρικανική ενδοχώρα, έχοντας την ασφάλεια του νησιού, και εκμεταλλευόμενοι τις εμφύλιες έχθρες μίσθωναν φυλές για να αλυσοδένουν τους αντιπάλους τους. Ακόμη υπάρχουν τα υπόγεια κελιά-μπουντρούμια όπου στοιβάζονταν σε τρύπες ύψους 1,50 μέτρου, δύο επί δύο, έως και 40 σκλάβοι αλυσοδεμένοι με σιδεριές, που κρέμονταν από τα ταβάνια. Όσοι επιζούσαν οδηγούνταν εκεί δίπλα, στην πλατεία όπου στεκόταν ένα τεράστιο δέντρο. Μπροστά στο δέντρο ήταν η εξέδρα. Εκεί, σε αυτό το δέντρο γινόταν η αγοραπωλησία.  Εκεί παρήλαυναν οι αγοραστές και οι πράκτορές τους, που αργότερα έγιναν οι Εγγλέζοι και οι Γάλλοι, που πλήρωναν τους Άραβες για να κάνουν τη δουλειά.  Μόνο από το 1830 έως το 1870 πωλήθηκαν περίπου 600.000 Αφρικανοί σκλάβοι μέσω Ζανζιβάρης! Την εποχή εκείνη οι σκλάβοι ήταν ένα πολύ σημαντικό «εξαγώγιμο προϊόν». Προορισμός, η Αραβία, η Περσία και τα εμπορικά κέντρα του Ινδικού Ωκεανού. Κάποιοι πωλιούνταν επίσης στις ευρωπαϊκές αγορές και έφταναν έως την Αμερική για να δουλέψουν στις φυτείες - οι Δυτικοί άρπαζαν ως επί το πλείστον πληθυσμούς από τη Δυτική Αφρική. Αυτά συνέβαιναν εδώ έως το 1870 οπότε οι Αγγλικανοί πάστορες επαναστάτησαν, ξεσήκωσαν θύελλα διαμαρτυριών, έκοψαν το δέντρο και με θεμέλιο τις ρίζες του κάτω από το ιερό έχτισαν τα έτη 1873-79 τον αγγλικανικό καθεδρικό ναό που λειτουργεί έως σήμερα.

Θιβετιανός Βουδισμός

Οι Θιβετιανοί είναι ένα μείγμα διάφορων λαών των Ιμαλαΐων που αναμίχθηκαν με την πάροδο του χρόνου.
Μέχρι τον 7ο αιώνα στην περιοχή του Θιβέτ επικρατούσε η σαμανιστική θρησκεία Μπον. Τότε ο Θιβετιανός βασιλιάς Σόνγκτσεν Γκαμ-πό δημιούργησε οικογενειακούς δεσμούς με την Κίνα όταν νυμφεύτηκε την Γουενγκστέν, ανιψιά του αυτοκράτορα της δυναστείας Τανγκ και με το Νεπάλ όταν νυμφεύτηκε την Μπιρικούτι, κόρη του Νεπαλέζου βασιλιά. Η παράδοση αναφέρει ότι αυτές οι δύο σύζυγοι έφεραν εξευγενισμένα στοιχεία από τους πολιτισμούς τους στην τραχιά αυλή του Θιβέτ και, το πιο σημαντικό, εισήγαγαν τους σπόρους του Βουδισμού, ο οποίος σύντομα έγινε η επίσημη θρησκεία του κράτους, χωρίς ωστόσο να σταματήσει να δέχεται συνεχείς επιθέσεις από τους Μπον-πο .
Τελικά ο Βουδισμός εγκαταστάθηκε οριστικά στο Θιβέτ μετά την επίσκεψη του Παντμασαμπάβα από την Ινδία, στα τέλη του 8ου αιώνα. Ο Πα¬ντμασαμπάβα κατάφερε να εξοβελίσει τους δαίμονες της θρησκείας Μπον και να τους χαλιναγωγή¬σει, ενσωματώνοντας τους στο Βουδισμό Βατζρα¬γιάνα με τη μορφή νταρμαπάλα, δηλαδή φυλάκων του Βουδισμού. Εδώ λειτούργησε η παλιά τα¬κτική που λέει ότι, «αν δεν μπορείς να νικήσεις τον εχθρό ή να τον απομακρύνεις, τότε παρ' τον με το μέρος σου». Με αυτό τον τρόπο ο Παντμασαμπάβα εφάρμοσε ένα από τα ουσιώδη στοιχεία του Ταντρισμού, και συγκεκριμένα αυτό που παρακινεί να μην κατα¬στρέφονται οι αρνητικές δυνάμεις και τα αρνητικά χαρακτηριστικά, αλλά να αναμορφώνονται και να αφομοιώνονται από  υγιείς δυνάμεις.Ο θιβετιανός Bουδισμός είχε ενωτικό αποτέλεσμα, καθώς έδωσε σε όλους αυτούς τους λαούς μια ομοιόμορφη δοξασία και είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός θιβετιανού αλφαβήτου, ώστε να μπορούν να μεταφραστούν τα ιερά κείμενα από τα Σανσκριτικά. Αυτή η καινοτομία οδήγησε στη γλωσσική ενοποίηση της χώρας και στην τυποποίηση της εκπαίδευσης.

Οι διαφορές ανάμεσα στις σχολές του θιβετιανού Bουδισμού και στις άλλες βουδιστικές σχολές είναι σημαντικές. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του θιβετιανού Bουδισμού είναι το δόγμα της μετενσάρκωσης των λάμα και το ιδιόμορφο πάνθεόν του. Αρκετές θεότητες είναι τρομακτικές και δεν συνδέονται με τον Bουδισμό Μαχαγιάνα και Τεραβάντα.
Στον θιβετιανό Bουδισμό χρησιμοποιούνται πολυάριθμα φυλαχτά και σκεύη που εξυπηρετούν ιερούς σκοπούς. Μερικά από αυτά είναι: Ο Τροχός της Ζωής που διακοσμεί συχνά τους ναούς και συμβολίζει τον κύκλο του πόνου και της αναγέννησης, ο Τροχός της Προσευχής και τα Λάβαρα της Προσευχής.
Με την εισαγωγή του Bουδισμού άρχισαν να πέφτουν όλα τα εμπόδια των φυλετικών και οικογενειακών δομών και το πιο εκπληκτικό αποτέλεσμα ήταν ότι οι φιλοπόλεμοι και αιμοδιψείς λαοί μεταμορφώθηκαν σε ειρηνιστές, μέχρι σημείου σήμερα να είναι ανυπεράσπιστοι.

Ο πλούτος της Ινδίας

Ινδία και πλούτος ήταν ανέκαθεν λέξεις συνώνυμες σε Δύση και Ανατολή, Βορρά και Νότο για μετανάστες, επιδρομείς, κατακτητές, τυχοδιώκτες, εμπόρους, εξερευνητές, προσκυνητές και ταξιδευτές. Όπως και να αντιλαμβάνονταν τον πλούτο όλοι αυτοί – και δεν χωρεί αμφιβολία ότι τον αντιλαμβάνονταν διαφορετικά - ένα είναι βέβαιο: ότι η Ινδία τον είχε. Κι εκείνοι δεν είχαν παρά να έρθουν για να τον βρουν. Τον πλούτο της Ινδίας θα αναζητήσουμε κι εμείς στα πλαίσια μιας επίσκεψης σύντομης για τα δεδομένα αυτής της απέραντης και ανεξάντλητης χώρας. Θα επιχειρήσουμε να συνθέσουμε το πάζλ του πολύμορφου πολιτισμού της από διαφορετικές οπτικές γωνίες, μέσα από διαδρομές που ξεφεύγουν από τα συνήθη, για να μας αποκαλύψουν κρυμμένους θησαυρούς…

ΝΕΑ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Κεντρική Ινδία: Γκουάλιορ
Ακολουθώντας ένα δρόμο λιγότερο προβεβλημένο τουριστικά, θα ανακαλύψουμε το κολοσσιαίο φρούριο του Γκουάλιορ, ένα από τα σημαντικότερα της Ινδίας. "Μαργαριτάρι στο περιδέραιο των φρουρίων του Χιντουστάν" το αποκάλεσε ο Μπαμπούρ, ο ιδρυτής της δυναστείας των Μουγκάλ, όταν το επισκέφθηκε πριν πέντε αιώνες. Αν εντυπωσίασε έναν πολεμιστή της κλάσης του Μπαμπούρ, σίγουρα θα εντυπωσιάσει κι εμάς. Όμως, περισσότερο κι από το περίφημο φρούριο θα θαυμάσουμε τους πανέμορφους και ιδιαίτερους ναούς και τα μεγαλειώδη παλάτια που έκτισαν οι ντόπιοι μαχαραγιάδες εντός και εκτός των τειχών.

Ανατολικό Ρατζαστάν: Αλβάρ, Ντιγκ, Μπαρατπούρ, Σεκάβατι
Θα απολαύσουμε τη γαλήνη της οροσειράς Αραβάλι, τη Λίμνη Σιλισέρ, τα δαντελένια παλάτια και τα επιβλητικά κάστρα του Αλβάρ και του Ντιγκ, και τον Εθνικό Υδροβιότοπο Κεολαντέο - Γκάνα της Μπαρατπούρ, όπου βρίσκουν καταφύγιο πάνω από τριακόσια είδη πουλιών υπό την αιγίδα της UNESCO. 
Στις παρυφές της ερήμου Ταρ, θα εξερευνήσουμε τις πόλεις του Σεκάβατι, που βρίσκονταν άλλοτε πάνω στο δρόμο των καραβανιών. Σε αυτήν την περιοχή, μια από τις ωραιότερες του Ρατζαστάν, μας περιμένει ένα πλήθος από περίτεχνα haveli (μέγαρα πλουσίων εμπόρων), με ζωγραφισμένες προσόψεις, αίθρια και εσωτερικούς χώρους. Εδώ οι τοίχοι εκθέτουν την ιστορική διαδρομή των πολεμιστών Ρατζπούτ και των ανερχόμενων εμπορικών τάξεων της περιοχής από την εποχή των Μουγκάλ ως τον 20ο αιώνα, όταν η επιρροή των Βρετανών και της τεχνολογίας τους έφτασε μέχρι τούτη τη γωνιά της ερήμου. Σκηνές από λαϊκές ιστορίες, από μύθους με θεούς, από τοπικά ήθη και έθιμα, αλλά και εικόνες των ίδιων των εμπόρων και των οικογενειών τους.  Μακρινές πόλεις, όπως η Βενετία, Εγγλέζοι με βικτωριανές ενδυμασίες και Ινδοί με πολύχρωμα τουρμπάν, τρένα, αυτοκίνητα και αεροπλάνα αλλά και ελέφαντες, καμήλες και άλογα παρελαύνουν μέσα από λουλουδιαστές μπορντούρες. Οι εικονογραφημένοι τοίχοι διατρανώνουν την οικονομική επιτυχία των ιδιοκτητών και επιβάλλουν την κοινωνική τους καταξίωση. Σήμερα αποτυπώνουν για μας το πανόραμα μιας περασμένης εποχής.

Ιερή Περιοχή Κρίσνα: Ματούρα, Βριντάβαν, Γκοβαρντάν
Ακολουθώντας τα βήματα των προσκυνητών, φθάνουμε στους Αγίους Τόπους όπου γεννήθηκε και πέρασε τα νεανικά του χρόνια ο Κρίσνα, ο πιο ανθρώπινος θεός του Ινδουιστικού πανθέου. Μια σειρά από ιστορίες με πρωταγωνιστή τον Κρίσνα εκτυλίχθηκαν σε τούτα τα μέρη. Μια από αυτές αναφέρεται στο λόφο Γκοβαρντάν. Τον λόφο αυτό, σύμφωνα με τον μύθο, τον σήκωσε ο Κρίσνα στο μικρό του δάκτυλο επί επτά ημέρες και νύχτες, σαν μια τεράστια ομπρέλα, για να προστατεύσει τους ανθρώπους από τον κατακλυσμό που έστειλε ο οργισμένος θεός Ίντρα για να τους τιμωρήσει επειδή έπαψαν να του κάνουν θυσίες και προσφορές. [Ο μύθος παραστατικά συμπυκνώνει το πέρασμα από την αρχαία βεδική θρησκεία στον ινδουισμό, μια μετάλλαξη που πήρε αιώνες και έφερε νέους θεούς και νέους τύπους λατρείας στο προσκήνιο, για την οποία θα έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού μας.]
Το Βρινταβάν, πόλη ναών κτισμένη πάνω στον ιερό ποταμό Γιαμούνα, προσελκύει πλήθη πιστών και σίγουρα και το δικό μας ενδιαφέρον, ακριβώς γιατί δεν είναι τουριστική παρά τα ιδιαίτερα αξιοθέατα που διαθέτει. Στο επίκεντρο της προσοχής μας εδώ βρίσκονται οι άνθρωποι και το τελετουργικό της λατρείας. 
Η γειτονική Ματούρα, η γενέτειρα του Κρίσνα, είναι μια από τις επτά ιερές πόλεις για τους ινδουιστές. Είναι επίσης μια από τις αρχαιότερες πόλεις. Μέθορα την ονομάζει στα Ινδικά του ο Μεγασθένης, ο πρώτος δυτικός πρέσβης (3ος π.Χ. αι.) και "πατέρας της ινδικής ιστορίας", αφού το έργο του είναι η πρώτη ιστορική πηγή που έχουμε για την Ινδία. Μέχρι τη Ματούρα επεκτάθηκε το ινδοελληνικό βασίλειο της Βακτριανής (2ος π.Χ. – 1ος μ.Χ. αι.). Οι Κινέζοι μοναχοί Φα Σίεν (5ος αι.) και Σουαν Τζάνγκ (7ος αι.) που την επισκέφθηκαν, μας πληροφορούν ότι είχε είκοσι βουδιστικά μοναστήρια και πέντε βραχμανικούς ναούς. Καθώς αλλεπάλληλα κύματα μισαλλόδοξων εισβολέων ισοπέδωσαν τη Ματούρα τουλάχιστον τέσσερις φορές, από τη μακρά και πολυκύμαντη ιστορία της ορατά ίχνη δεν έχουν μείνει σήμερα παρά μόνο στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Το μουσείο αυτό διαθέτει μια σπουδαία συλλογή της περίφημης Σχολής της Ματούρας, η οποία επηρέασε καθοριστικά την ινδική γλυπτική. Εκεί θα προσπαθήσουμε, ανασυνθέτοντας τα θραύσματα, να κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν.

"ΚΛΑΣΙΚΑ" ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ – Χρυσό Τρίγωνο
Δεν παραλείπουμε τα "κλασσικά" αξιοθέατα του Δελχί, της Άγκρας και της Τζαϊπούρ - του λεγόμενου Χρυσού Τριγώνου: τα παλάτια, τα τεμένη, τα φρούρια, τα ταφικά μνημεία, τους κήπους των Μουγκάλ, που προβάλλουν την ισχύ, τη λάμψη και τον αμύθητο πλούτο της δυναστείας μέσω ενός νέου ιδιώματος ινδοϊσλαμικής τέχνης και αρχιτεκτονικής, που επηρέασε και τα έργα των τοπικών ηγεμόνων επί αιώνες. Αξιοθέατα που έχει στην ατζέντα του ο επισκέπτης που έρχεται για πρώτη φορά, με προεξάρχον το υπέροχο Ταζ Μαχάλ, με το οποίο ένα ευρύ κοινό – παραδόξως – ταυτίζει την Ινδία.

ΔΑΛΑΪ ΛΑΜΑ: Ο βασιλιάς-θεός των Θιβετιανών

Σε ηλικία μόλις δύο ετών ο Λάμο Νταντούπ, γόνος αγροτικής οικογένειας (1935), δέχθηκε στο ταπεινό πατρικό του την επίσκεψη μιας αποστολής υψηλόβαθμων Θιβετιανών ιερέων, τους οποίους οδήγησε εκεί μια προφητεία. Το αγοράκι αναγνώρισε ορισμένα αντικείμενα που ανήκαν σε παλαιότερες ενσαρκώσεις του Δαλάι Λάμα και επαλήθευσε έτσι την προφητεία. Έκτοτε οι Θιβετιανοί θεωρούν ότι είναι η 14η μετενσάρκωση του βασιλιά-θεού τους. Στα τέσσερα χρόνια του ο «μοναχός» πλέον Τενισίν Γκιάτσο ανέβηκε στον θρόνο του λέοντος.
Κατά τον λαμαϊσμό -θιβετιανή εκδοχή του βουδισμού-, ο εκάστοτε Δαλάι Λάμα («Ωκεανός της Σοφίας») αποτελεί μετενσάρκωση του Τσενρεζί, του προστάτη θεού του Θιβέτ. Από το 1642 ο Δαλάι Λάμα, πνευματικός και κοσμικός συνάμα ηγεμόνας των Θιβετιανών, κατοικούσε στο τεράστιο παλάτι-ναό Ποτάλα, στη Λάσα. Το 1950 οι Κινέζοι κατέλαβαν το Θιβέτ, κατέλυσαν βίαια τους πατροπαράδοτους θρησκευτικούς θεσμούς και καθαίρεσαν τον Δαλάι Λάμα. Το 1959, ύστερα από αιματηρή καταστολή των εξεγέρσεων, στη διάρκεια των οποίων χάθηκαν δεκάδες χιλιάδες ζωές και 6.000 ναοί και μοναστήρια, ο Τενισίν Γκιάτσο κατέφυγε σε ένα ορεινό χωριό στην Ινδία, κοντά στην Νταραμσάλα, όπου σχημάτισε μια δημοκρατική εξόριστη κυβέρνηση της κατεχόμενης χώρας του. Ο 14ος Δαλάι Λάμα, Τενισίν Γκιάτσο, δεν εκπροσωπεί μόνο τον ειρηνικό απελευθερωτικό αγώνα των Θιβετιανών. Το 1989 του απονεμήθηκε στο Όσλο το Νόμπελ Ειρήνης. Ο χώρος της κατοικίας του 14ου Δαλάι Λάμα στο παλάτι Ποτάλα διατηρήθηκε στην αρχική του μορφή. Ο ίδιος κατέφυγε στην Ινδία το 1959, εννέα χρόνια μετά την εισβολή των κινεζικών στρατευμάτων στις 17 Νοεμβρίου του 1950. Ένδειξη μεγάλης τιμής είναι τα αγάλματα του 5ου Δαλάι Λάμα και του Βούδα Σακιαμούνι του 17αι., με τον ιδιαίτερα πλούσιο διάκοσμο.

Η σμαραγδένια κορώνα των Άνδεων

Ο τίτλος δεν είναι μεταφορικός – η ιστορία είναι αληθινή και αφορά τη θρυλική κορώνα των Άνδεων, ένα πολύτιμο και θαυμάσιο αντικείμενο με μακρά ιστορία και πορεία. Η πορεία ξεκινάει από το Ποπαγιάν της Κολομβίας και καταλήγει στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Η δε ιστορία θα μπορούσε να εμπνεύσει μέχρι και μυθιστόρημα…
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Η Κολομβία φέρνει στο μυαλό μας καρτέλ κοκαΐνης, και όχι αδίκως. Η φτώχεια, η εξαθλίωση και το παράνομο εμπόριο ναρκωτικών είναι το κομμάτι της ιστορίας που συνδέεται με την αποικιοκρατία και τον ιμπεριαλισμό. Ας το αφήσουμε έξω αυτό. Η Κολομβία ως χώρα, είναι πλούσια, και υπό άλλες συνθήκες η οικονομία της θα ήταν διαφορετική. Διαθέτει κοιτάσματα πετρελαίου, πολύτιμες φυτείες εξαιρετικού καφέ, τεράστια κοιτάσματα χρυσού και σμαραγδιών. Μόνο τα σμαράγδια καλύπτουν το 70% της παγκόσμιας εξόρυξης και αγοράς. Ο πολιτισμός των Ίνκας χρησιμοποιούσε τον χρυσό και τα σμαράγδια για λατρευτικούς σκοπούς. Μία βόλτα στο Μουσείο Χρυσού της πρωτεύουσας Μπογκοτά είναι απολύτως κατατοπιστική. Οι αυτοκράτορες των Ίνκας κάλυπταν ολόκληρο το σώμα τους με χρυσό στις επίσημες θρησκευτικές τελετές. Ανάμεσα στα εκθέματα του μουσείου υπάρχει ολόκληρη χρυσή σχεδία μήκους 1 μέτρου με κατάρτι και ναύτες από χρυσό. Υπάρχουν κοσμήματα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης, ακόμη και κουτάκια κοκαΐνης – το ναρκωτικό χρησιμοποιούνταν στις τελετές.
Η σμαραγδένια κορώνα των Άνδεων δεμένη με σκαλιστό χρυσό 20 καρατίων χρονολογείται τον 16ο αιώνα και κατασκευάστηκε στην Ποπαγιάν από ντόπιους τεχνίτες ως τάμα για τον Καθεδρικό της πόλης. Η αποικιακή Ποπαγιάν ιδρύθηκε από πάμπλουτους κονκισταδόρες οι οποίοι εκμεταλλεύονταν τεράστιες φυτείες ζαχαροκάλαμων στην ευρύτερη περιοχή. Εξου και είναι (ακόμη) μία κατεξοχήν αριστοκρατική πόλη. Κατάλευκη και πανέμορφη. Κάποιος λοιπόν από τους ιδιαίτερα ευκατάστατους κατοίκους της βρέθηκε να έχει το κλεμμένο σμαράγδι του τελευταίου αυτοκράτορα των Ίνκας, Αταχουάλπα. Το συγκεκριμένο είναι 45 καρατίων, το πιο μεγάλο από τα 450 που κοσμούν το διάδημα. Οι ιστορικοί λένε ότι πολλά από αυτά προέρχονται από τον ηττημένο αυτοκράτορα. Την αρπαγή έκανε το 1532 ο ισπανός κονκισταδόρ Φρανθίθκο Πιθάρο. Ενδεχομένως και πολύς από τον χρυσό που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της κορώνας αρπάχτηκε από τον Αταχουάλπα. Ο Πινθάρο μετά την ήττα του αυτοκράτορα κυκλοφορούσε στους δρόμους της Ποπαγιάνπάνω σε ολόχρυσο παλανκίνο πνιγμένο στα σμαράγδια. Η δε καθαρότητα των σμαραγδιών είναι ακόμη η ανώτερη παγκοσμίως. Πήρε πολλά χρόνια στους αποίκους να ανακαλύψουν τα ορυχεία των Ίνκας, Μούσο και Τσιβόρ, που ήταν πνιγμένα μέσα στη ζούγκλα της Κολομβίας.
Τον 16ο αιώνα λοιπόν άρχισε η κατασκευή της κορώνας η οποία ολοκληρώθηκε τον 18ο αιώνα. Φιλοτεχνήθηκε σε υπερφυσικό μέγεθος και λαμπρότητα και προορισμός της ήταν να κοσμήσει το κεφάλι του αγάλματος της Παναγίας στον Καθεδρικό του Ποπαγιάν. Όπως και έγινε. Το πρώτο τμήμα της κορώνας εγκαινιάστηκε στον ναό το 1599. Η δωρεά ήταν τάμα – παράκληση στην Παναγία να σταματήσει μια φονική επιδημία ευλογιάς που απειλούσε να αφανίσει την πόλη. Έκτοτε το τάμα κοσμούσε το κεφάλι του αγάλματος κάθε χρόνο τη Μεγάλη Εβδομάδα του Πάσχα. Όλο τον υπόλοιπο καιρό, διαλυόταν σε κομμάτια και φυλασσόταν για λόγους ασφαλείας από ειδική επιτροπή προυχόντων της πόλης.
Μέχρι που φτάνουμε στο 1914, όταν ο Πάπας έδωσε άδεια στον Καθεδρικό να πουλήσει το κόσμημα για να χτίσει νοσοκομείο, γηροκομείο και ορφανοτροφείο στο Ποπαγιάν. Η αξία τότε ήταν 4,5 εκατομμύρια δολάρια. Ο ενδιαφερόμενος αγοραστής βρέθηκε αμέσως. Ήταν ο αμερικανός έμπορος διαμαντιών Γουόρεν Τζ. Πάιπερ, οποίος φυσικά δεν διέθετε το ποσό και του πήρε 20 χρόνια για να συγκροτήσει ένα συνδικάτο με άλλους συναδέλφους του και να αγοράσουν την κορώνα. Αυτό έγινε τελικά το 1936. Αμέσως μετά την αγορά, το κόσμημα εκτέθηκε σε ειδική εκδήλωση στη Νέα Υόρκη, στο πολυτελές ξενοδοχείο Waldorf-Astoria. Στη δεξίωση ο Πάιπερ οπλοφορούσε και ήταν κολλημένος δίπλα στο έκθεμα. Τότε είχε πει στους δημοσιογράφους ότι το συνδικάτο των αγοραστών σκόπευε να διαμελίσει την κορώνα και να την πουλήσει κομμάτι κομμάτι. Τελικά αυτό δεν έγινε ποτέ, διότι κρίθηκε πολύ πιο προσοδοφόρο να ταξιδεύει ως έκθεμα σε όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα το 1937 τη νοίκιασε η General Motors για την έκθεση των νέων μοντέλων Chevrolet στο Ντιτρόιτ. Μέσα σε μία εβδομάδα κόπηκαν 225.000 εισιτήρια. Ενσυνεχεία εκτέθηκε στην Παγκόσμια Έκθεση της Νέας Υόρκης το 1939. Τελικά το 1963 το συνδικάτο κουράστηκε με τα ταξίδια κι αποφάσισε να ρευστοποιήσει την κορώνα. Την πούλησε σε δημοπρασία του Sotheby's και επειδή η τιμή δεν έφτασε αρκετά ψηλά την αγόρασε ένα μέλος του συνδικάτου, ο οίκος διαμαντιών Asscher του Άμστερνταμ και την τοποθέτησε σε τραπεζική θυρίδα. Τελικά το 2015 μετά από αρκετές ακόμη εκθέσεις, η σμαραγδένια κορώνα των Άνδεων αγοράστηκε από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Σήμερα ο δήμος του Ποπαγιάν εκκινεί διαδικασίες αίτησης για την επιστροφή της στα πάτρια εδάφη.

Ζανζιβάρη

...

Δαλάι Λάμα: Ο Βασιλιάς – Θεός των Θιβετιανών

...