Πληροφορίες για: Αρμενία

Η πιο συναρπαστική ιστορία της Ανατολής

Ένα απίστευτο ταξίδι-περιήγηση στην πιο συναρπαστική ιστορία της Ανατολής! Αρχίζουμε από τη Νεολιθική εποχή, περνάμε στην αρχαιότητα και στη διαμόρφωση, συνύπαρξη, συνεργασία των πρώτων λαμπρών πολιτισμών σε αυτή τη γωνιά της Γης. Ακολουθούν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι Σταυροφόροι, το Βυζάντιο, ο οθωμανικός μεσαίωνας και η υπέρλαμπρη αναγέννηση της αυτοκρατορίας. Θα δούμε να ανοίγονται μπροστά μας η Ελλάδα, ο Πόντος, η Αρμενία και όλοι οι σπουδαίοι πολιτισμοί της περιοχής. Θα δούμε τη ρομαντική «Βενετία της Ανατολής», θα δούμε εκπληκτικά κονικά σπίτια που μοιάζουν με κυψέλες. Ναούς απίστευτης ομορφιάς, τείχη απόρθητα, βασίλεια όλο μεγαλοπρέπεια, φύση αλώβητη και ιστορία… πολλή ιστορία! Μιλάμε για ένα ανεπανάληπτο οδοιπορικό που θα μας μείνει αξέχαστο.

Γκιομπεκλί Τεπέ & Όρος Νεμρώδ: δύο συναρπαστικά αρχαιολογικά μυστήρια

Η Ανατολία έχει γενικώς πολύ μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ξεχωρίζουμε τους δύο σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους το Γκιομπεκλί Τεπέ και το Όρος Νεμρώδ. Αμφότεροι, μνημεία της UNESCO, βρίσκονται εν μέσω ανασκαφών και μελετών. Ωστόσο αυτό που βλέπουμε και στους δύο, μέχρι στιγμής, κόβει την ανάσα.
Αρχίζουμε με το Γκιομπεκλί Τεπέ, έναν τεχνητό λόφο ύψους 15 μέτρων, που βρίσκεται 12 χλμ. έξω από την Ούρφα (τη ρομαντική «Βενετία της Ανατολής»). Εκεί έχουν ανακαλυφθεί προϊστορικοί ναοί της Νεολιθικής Εποχής, που έχουν χρονολογηθεί γύρω στο 11.500 π.Χ. και είναι οι αρχαιότεροι στον κόσμο. Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1964 οπότε και προσδιορίστηκε ότι στην περιοχή υπήρχε ανθρώπινη δραστηριότητα κατά τη Νεολιθική Εποχή, ίσως και τη Μεσολιθική. Οι έρευνες έδειξαν ότι ο λόφος δεν ήταν φυσικός και ότι ανάμεσα στις μεγάλες πέτρες του συμπλέγματος υπήρχαν μεγάλιθοι σε σχήμα «Τ». Οι μεγάλιθοι είναι τοποθετημένοι σε τάξη ανάμεσα σε παχείς τοίχους ακατέργαστης λιθοποιίας που σχηματίζουν κυκλικούς περίβολους. Τέσσερις τέτοιοι περίβολοι έχουν ανασκαφεί μέχρι σήμερα, ωστόσο γεωφυσικές έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν και άλλοι 16, που περιλαμβάνουν συνολικά περίπου 200 μεγαλίθους. Σε αυτούς που βλέπουμε, υπάρχουν ανάγλυφες χαράξεις που αναπαριστούν ζώα, αλλά όχι βίαιες σκηνές κυνηγιού. Εξ ου και το συμπέρασμα ότι οι προϊστορικοί κάτοικοι της περιοχής ήταν τροφοσυλλέκτες και όχι κυνηγοί. Πολύ κοντά στον χώρο (100 μέτρα περίπου) βρέθηκε και το προϊστορικό λατομείο εξόρυξης με μισοτελειωμένους μεγάλιθους. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι το όλο σύμπλεγμα είναι λατρευτικό και αφιερωμένο στη γονιμότητα. Όσο για τους μεγάλιθους, μάλλον συμβολίζουν τη γυναίκα.
Ο άλλος πολύ σημαντικός αρχαιολογικός αλλά και φυσιολατρικός χώρος της Ανατολίας είναι το Όρος Νεμρώδ που ανήκει στην οροσειρά του Ταύρου. Έχει ύψος 2.150 μέτρα και είναι ένα από τα ψηλότερα όρη της βόρειας Μεσοποταμίας. Η περιοχή έχει ανακηρυχθεί από το 1988 εθνικό πάρκο. Το όνομα του όρους προέρχεται από τον βιβλικό βασιλιά Νεμρώδ, ο οποίος αναφέρεται και στο Κοράνι.
Στην κορυφή λοιπόν του όρους βρίσκεται ένα ταφικό-λατρευτικό σύμπλεγμα των ύστερων ελληνιστικών χρόνων δημιουργημένο από τον γιο του Μιθριδάτη Α’, βασιλιά Αντίοχο Α’(70-38 π.Χ.) της Κομμαγηνής − περιοχή στα δυτικά της Αρμενίας.
Ο Αντίοχος, πιθανόν στην προσπάθεια του να εδραιώσει την ηγεμονία και να συνταιριάξει τις ποικίλες πολιτισμικές παραδόσεις του βασιλείου του, επινόησε ένα ιδιαίτερο θρησκευτικό πάνθεο που περιελάμβανε ελληνικές, αρμενικές και περσικές θεότητες καθώς και τον ίδιο και τη δυναστεία του. Το ιερό του όρους Νεμρώδ βρίσκεται επάνω σε τύμβο διαμέτρου 150 μέτρων σε ύψος 45 μέτρων πάνω από την φυσική κορυφή του βουνού. Ο τύμβος περιβάλλεται από τρία πλατώματα στα βόρεια, στα δυτικά και στα ανατολικά. Στο δυτικό και το ανατολικό πλάτωμα υπάρχουν μεγάλα λατρευτικά αγάλματα (κάποτε πρέπει να ήταν ύψους 8 έως 10 μέτρων) που αναπαριστούν τον Αντίοχο ανάμεσα σε κάτι σύνθετες θεότητες με στοιχεία των ελληνικών, αρμενικών και περσικών θρησκειών. Τα αγάλματα αυτά αναπαριστούν τον Δία-Ωρομάσδη, τον Απόλλωνα-Μίθρα-Ήλιο-Ερμή, τον Ηρακλή-Αρτάγνη-Άρη και την τοπική θεότητα Κομμαγένη, που αντιστοιχεί στην αρχαιοελληνική θεά Τύχη. Έχουν πρόσωπα ελληνικής τεχνοτροπίας και ρούχα περσικής και αρμενικής. Εκατέρωθεν της σειράς των προαναφερθέντων αγαλμάτων βρίσκονται από δύο αγάλματα-προστάτες που αναπαριστούν έναν αετό και ένα λιοντάρι. Στο πίσω μέρος τους υπάρχουν επιγραφές στα ελληνικά με ακριβείς οδηγίες για το πώς πρέπει να λατρεύεται ο βασιλιάς εν ζωή και μετά θάνατον. Οι αρχαιολόγοι υποψιάζονται και την ύπαρξη ενός τάφου εντός του τύμβου, πιθανόν του Αντίοχου, ο οποίος όμως δεν έχει ακόμη εντοπιστεί.
Το σύμπλεγμα πάντως θεωρείται ημιτελές και δεν υπάρχουν ενδείξεις πως πραγματοποιήθηκαν ποτέ τελετές σε αυτό. Στον χώρο βρέθηκαν εργαλεία από γυαλί και οστά ζώων αλλά καμία, μέχρι στιγμής, απόδειξη κατοικιών και οικισμού αφού δεν υπάρχουν καθόλου ίχνη οικόσιτων φυτών και ζώων.

Οι θησαυροί της Ανατολίας

Η Ανατολία, είναι ένα αχανές οροπέδιο με μία σειρά αρχαίων πόλεων τις οποίες θα πάρουμε με τη σειρά. Τα αξιοθέατα απλώνονται παντού. Δεν ξέρουμε πού να πρωτοκοιτάξουμε…
Ξεκινάμε από το Ερζερούμ με τη βυζαντινή ονομασία Θεοδοσιούπολη λόγω των τειχών που έχτισε ο Μέγας Θεοδόσιος. Είναι η μεγαλύτερη πόλη της ανατολικής Τουρκίας και διαθέτει σημαντικά μνημεία.  Έμβλημά της είναι ο σελτζουκικός μεντρεσές των Δίδυμων Μιναρέδων που κατασκευάστηκε τον 13ο αιώνα. Στη σύγχρονη ιστορία, από εδώ το 1919 ο Κεμάλ Ατατούρκ, κάλεσε γενική επιστράτευση, ενάντια στις εντολές της Αντάντ και στη σουλτανική κυβέρνηση. Δηλαδή εδώ μπήκαν οι βάσεις για τη Μικρασιατική Καταστροφή...
Ακολουθεί το παραμεθόριο Ντογκουμπεϊγιαζίτ στα σύνορα της Τουρκίας με το Ιράν. Η πόλη υπήρξε ορόσημο για την Αρμενία – μέχρι τη γενοκτονία. Το αρμενικό κάστρο σώζεται ακόμη. 
Μετά έχουμε την Βαν με την ομώνυμη λίμνη. Ήταν πρωτεύουσα του βιβλικού βασιλείου των Ουράρτιων από τον 9ο αιώνα π.Χ. Μετά πέρασε στους βασιλείς του Πόντου και εν συνεχεία στους Ρωμαίους. Το 1071, ήρθαν οι Σελτζούκοι και το 1548 ενσωματώθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, την κατέλαβαν οι Ρώσοι μέχρι το 1917. Η Βαν υπήρξε σημαντικό κέντρο του αρμενικού πολιτισμού μέχρι τη γενοκτονία το 1915. Σήμερα, η πλειονότητα είναι Κούρδοι.
Και μετά πάμε στην «ανεπίσημη πρωτεύουσα» του τουρκικού Κουρδιστάν, το Ντιγιαρμπακίρ. Η πόλη είναι αρχαιότατη και αναφέρεται σε ασσυριακές και αραμαϊκές πηγές. Μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο είχε σημαντικό χριστιανικό πληθυσμό (αρμενικό και συριακό), ο οποίος όμως εξοντώθηκε ή εκτοπίστηκε. Σημαντικά αξιοθέατα αποτελούν τα άριστα διατηρούμενα βυζαντινά τείχη μήκους 5,8 χιλιομέτρων, το σελτζουκικό τζαμί και η συριακή εκκλησία της Παναγίας. Γνωστότερο τοπικό αγροτικό προϊόν είναι το καρπούζι που είναι και το έμβλημα της πόλης (επικαθήμενο πάνω σε μικρογραφία των τειχών).
Ακολουθούν δύο πολύ εντυπωσιακοί αρχαιολογικοί χώροι: το όρος Νεμρώδ με τα τεράστια αγάλματα της αρχαίας Κομμαγιανής και το Εθνικό Πάρκο. Και το Γκιομπεκλί Τεπέ, από τους αρχαιότερους προϊστορικούς ναούς στον κόσμο που ανάγεται στη Νεολιθική ή και Μεσολιθική Εποχή. Αμφότερα είναι χαρακτηρισμένα ως μνημεία της UNESCO.
Και φτάνουμε στη Χαρράν, μία από τις αρχαιότερες πόλεις στη Γη. Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη εδώ κατέφυγαν ο Αδάμ και η Εύα όταν εκδιώχθηκαν από τον Κήπο της Εδέμ. Στα πρωτοχριστιανικά χρόνια ήταν γνωστή ως «Ελληνόπολις». Αποτέλεσε τμήμα της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας και το 331 π.Χ. καταλήφθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο. Αργότερα ήρθαν οι Ρωμαίοι, εδώ μάλιστα δολοφονήθηκε το 217 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Καρακάλλας (τον ξέρουμε και από τα περίφημα λουτρά στη Ρώμη). Με την επικράτηση του Χριστιανισμού κατέφυγαν στη Χαράν οι τελευταίοι νεοπλατωνικοί φιλόσοφοι. Ορόσημο της πόλης είναι τα πανάρχαια 960 κωνικά σπίτια με την ονομασία «κουμπέτ» δίπλα στα τείχη. Είναι πλίνθινα, εξ ολοκλήρου χωρίς ξύλο και έχουν παραμείνει αμετάβλητα στον σχεδιασμό τους για τουλάχιστον 3000 χρόνια. Μερικά ήταν ακόμα σε χρήση, σαν κατοικίες, μέχρι το 1980. Είναι δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα και στην κορυφή της πήλινης στέγης τους έχουν μία ανοιχτή τρύπα που εξυπηρετεί για τον φωτισμό και τον εξαερισμό τους.
Ακολουθεί η «μουσουλμανική Βενετία» ή «Θεϊκή Ούρφα» ή απλώς Ούρφα. Πρόκειται για την αρχαία Έδεσσα και σήμερα είναι μία κουρδική πόλη. Η ιστορία της έχει καταγραφεί από τον 4ο αιώνα π.Χ., αλλά μπορεί να χρονολογείται τουλάχιστον από το 9000 π.Χ., καθώς υπάρχουν πολλές ενδείξεις στις γύρω περιοχές. Εδώ υπολογίζεται από τους αρχαιολόγους ότι ο άνθρωπος ανακάλυψε τη γεωργία… Σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη η Ούρφα είναι η πατρίδα του Ιώβ. Και επίσης εδώ ο Νεμρώδ πέταξε τον Αβραάμ στην πυρά για να τον θυσιάσει αλλά το παρ’ολίγον θύμα σώθηκε επειδή ο Θεός μεταμόρφωσε την πυρά σε ύδωρ και τα κάρβουνα σε ψάρια… Ορόσημο της πόλης σήμερα είναι η δεξαμενή με τα… αγιασμένα ψάρια (Μπαλικλί Γκιόλ) στο τέμενος του Χαλίλ ουλ Ραχμάν. Όσο για τους Αρμένιους θεωρούν κι αυτοί την Ούρφα ιερή διότι εκεί εφευρέθηκε η αρμενική αλφάβητος.
Και καταλήγουμε στα Άδανα στη Νοτιοανατολική Τουρκία. Η πόλη άκμασε κατά τη ρωμαϊκή εποχή ως διοικητικό και οικονομικό κέντρο. Με την εμφάνιση του Ισλάμ αποτέλεσε ένα από τα πολιτισμικά και γεωγραφικά σύνορα στα οποία συναντήθηκαν, ανταγωνίστηκαν και συναλλάχθηκαν ο ισλαμικός και ο χριστιανικός κόσμος. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται… όπως μας διδάσκει ακόμα η ιστορία.

Σεβάν, οι περιπέτειες της λίμνης που μοιάζει με θάλασσα

H Σεβάν σχηματίστηκε πριν περίπου 25 με 30 χιλιάδες χρόνια και είναι το μεγαλύτερο υδάτινο σώμα στην Αρμενία και την Καυκασία. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.900 μέτρων και είναι μια από τις μεγαλύτερες αλπικές λίμνες της Ευρασίας. Έχει έκταση 1.244 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ η λεκάνη απορροής της έχει έκταση περίπου 5.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα − το ένα έκτο της επικράτειας της Αρμενίας. Η λίμνη Σεβάν βρίσκεται στη κεντρική Αρμενία, στο βόρειο τμήμα του αρμενικού ηφαιστειακού οροπεδίου του Καυκάσου και 60 χιλιόμετρα βόρεια από την πρωτεύουσα Γερεβάν. Έχει περίπου τριγωνικό σχήμα, με μέγιστο μήκος 75 χλμ. και μέσο πλάτος 19χλμ., και χωρίζεται σε δύο λεκάνες, τη Μικρή και τη Μεγάλη Σεβάν. Τροφοδοτείται από 28 μικρούς ποταμούς και ρέματα και κύρια πηγή των υδάτων της είναι οι ανοιξιάτικες πλημμύρες και το λιώσιμο του χιονιού. Ένα παράξενο χαρακτηριστικό της είναι ότι εκρέει μόνο σε ένα σημείο, στον ποταμό Ραζντάν – περίπου το 10% ενώ το υπόλοιπο 90% εξατμίζεται. Πριν την ανθρώπινη  παρέμβαση, το νερό της λίμνης ανανεωνόταν κάθε 44,3 χρόνια.
Τα νερά της Σεβάν έχουν χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα για την άρδευση της πεδιάδας του Αραράτ και την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας από το 1938. Ως αποτέλεσμα, η στάθμη της υποχώρησε περίπου 20 μέτρα, φτάνοντας σε ελάχιστο το 1952, ενώ ο όγκος της έχει μειωθεί κατά 42%. Πριν την ανθρώπινη παρέμβαση, η λίμνη είχε βάθος 95 μέτρα και έκταση 1.416 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ η στάθμη της βρισκόταν σε υψόμετρο 1.916. Η λίμνη σήμερα παρέχει περίπου το 90% των αλιευμάτων της χώρας(ψάρια και καραβίδες) και το νερό της χρησιμοποιείται για την ύδρευση της Αρμενίας και γειτονικών χωρών.
Η ονομασία Σεβάν θεωρείται ότι προέρχεται από την ουραρτική λέξη «σουίνια» (=λίμνη) η οποία είναι γραμμένη σε μια σφηνοειδή επιγραφή επίουραρτίου βασιλιά Ρούσα Α΄. Η επιγραφή που χρονολογείται τον 8ο αιώνα π.Χ. ανακαλύφθηκε στις νότιες όχθες της λίμνης. Άλλες δημοφιλείς εκδοχές είναι ότι προέρχεται από τις αρμενικές λέξεις σεβ (=μαύρος) και βανκ (=μοναστήρι), ή από τη λέξη σεβ και την ονομασία της τουρκικής λίμνης Βαν.
Πάντως από την αρχαιότητα μέχρι τον Μεσαίωνα, η λίμνη αναφερόταν ως θάλασσα, και πιο συγκεκριμένα θάλασσα του Γκεχάμ–η ονομασία αυτήαπαντάται σε αρκετούς αρμένιους ιστορικούς του Μεσαίωνα, όπως ο ΜοβσέςΧορενατσί. Στη λατινική και ελληνική γραμματεία, η λίμνη αναφέρεται ως Λυχνίτις – έτσι την ονοματίζει ο έλληνας γεωγράφος και αστρονόμος Κλαύδιος Πτολεμαίος στη «Γεωγραφική Υφήγηση», το εξάτομο έργο του που γράφτηκε το έτος 150.
Τέλος στη σύγχρονη εποχή και ως τις αρχές του 20ου αιώνα, η λίμνη αναφερόταν συχνά ως Γκόκτσα, από τη τουρκική λέξη Gökče (= γαλάζια νερά) λόγω του εντυπωσιακού γαλάζιου των νερών της.
Η Σεβάναναγνωρίστηκε ως μείζονα πηγή νερού τον 19ο αιώνα. Το μεγάλο υψόμετρο της λίμνης σε σχέση με την εύφορη πεδιάδα του Αραράτ και οι περιορισμένες ενεργειακές πηγές της χώρας ώθησαν τους μηχανικούς να εξερευνήσουν τρόπους της χρήσης του νερού της. Το 1910, ο Αρμένιος μηχανικός ΣουκίαςΜανασσεριάν πρότεινε τη χρήση του νερού για άρδευση και παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Για τον σκοπό αυτό συνέστησε την αποξήρανση της λίμνης κατά 50 μέτρα. Σύμφωνα με το σχέδιό του η Μεγάλη Σεβάν θα αποξηραινόταν τελείως, ενώ η Μικρή Σεβάν θα περιοριζόταν σε έκταση περίπου 240 χλμ. Την πρόταση του Μανασεριάν υιοθέτησε ο Ιωσήφ Στάλινστο 2ο πεντάχρονο πλάνο εκβιομηχάνισης και ηλεκτροδότησης της ΕΣΣΔ και οι εργασίες άρχισαν το 1933. Η όχθη του ποταμού Ραζντάν εκβαθύνθηκε, ενώ κατασκευάστηκε μια σήραγγα 40 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της λίμνης. Η σήραγγα ολοκληρώθηκε το 1949 και από τότε η πτώση της στάθμης της Σεβάν επιταχύνθηκε, φτάνοντας το ένα μέτρο το χρόνο. Το νερό χρησιμοποιήθηκε για άρδευσης και υδροδότηση έξι σταθμών παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας.
Δυστυχώς όμως οι ενέργειες αυτές υποβάθμισαν επικίνδυνα την οικολογική κατάσταση αυτού του φυσικού θησαυρού. Ήδη από τη δεκαετία του 1950 είχε φανεί το πρόβλημα των επιπτώσεων και έτσι το 1964 εκπονήθηκε μια εργασία διάσωσης της λίμνης. Σύμφωνα με αυτήν έπρεπε να παρεκτραπεί ο ποταμός Αρπά μέσω μιας σήραγγας 49 χιλιόμετρων προς τη λίμνη. Η σήραγγα, ολοκληρώθηκε το 1981. Περίπου 200 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού εισρέουν πλέον κάθε χρόνο στη Σεβάν μέσω αυτής της σήραγγας. Επειδή όμως η στάθμη και πάλι δεν θα ανέβαινε αρκετά γρήγορα, το υπουργικό συμβούλιο της ΕΣΣΔ αποφάσισε την κατασκευή μίας ακόμη σήραγγας, μήκους 21,6 χιλιομέτρων. Οι εργασίες καθυστέρησαν λόγω των συγκρούσεων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ (1988-1994) και τουκαταστροφικού σεισμού(1988), και τελικά η δεύτερη σήραγγα ολοκληρώθηκε το 2004. Μέσω αυτής εισρέουν σήμερα στη λίμνη επιπλέον 165 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού κάθε χρόνο.
Μετά την κατασκευή των δυο αυτών σηράγγων, η στάθμη της λίμνης Σεβάνάρχισε να ανεβαίνειπερισσότερο μετά το 2005. Σύμφωνα με ανακοίνωση του 2007, από το 2001η στάθμη είχε ανυψωθεί κατά 2,44 μέτρα. To 2019 έφτασε τα 1900,44 μέτρακαι μέχρι το 2029 αναμένεται να φτάσει τα 1903,5 μέτρα.

Ναγκόρνο Καραμπάχ, μία αιώνια ιστορία

Το Ναγκόρνο (ορεινό) Καραμπάχ ή Αρτσάχ (η αρχαία ονομασία του), είναι ένα νεοσύστατο κράτος που ιδρύθηκε στα χρόνια της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, κάνοντας χρήση σχετικού δικαιώματος που παρείχε το Σοβιετικό Σύνταγμα και κηρύσσοντας την ανεξαρτησία του από το Αζερμπαϊτζάν με δημοψήφισμα. Ωστόσο δεν είναι διεθνώς αναγνωρισμένο και τυπικά υπάγεται στο Αζερμπαϊτζάν παρά το γεγονός ότι η πλειονότητα των κατοίκων του είναι Αρμένιοι. Βρίσκεται στην περιοχή της Υπερκαυκασίας και συνορεύει δυτικά με την Αρμενία, ανατολικά και βόρεια με το Αζερμπαϊτζάν και νότια με το Ιράν. Το τοπίο στο Καραμπάχ ή Αρτσάχείναι ορεινό και δασώδες με δρυς και οξιές.Αλλά μέσα από τα δάση ξεπροβάλλουν και πεδιάδες με αμπελώνες, οπωρώνες και ελαιώνες για τους μεταξοσκώληκες. Η περιοχή διαθέτει επίσης πολλές ιαματικές πηγές και κοιτάσματα ψευδαργύρου, άνθρακα, μολύβδου, χρυσού, μαρμάρου και ασβεστόλιθου. Διοικητικήπρωτεύουσά της είναι ηΣτεπανακέρτκαι πολιτιστική η αρχαία αρμενική Σουσί. Ο αρμενικός πολιτισμός έχει τις ρίζες του από την αρχαιότητα στην περιοχή του Αρτσάχκαι άκμασε ιδιαίτερα κατά την πρώιμη μεσαιωνική εποχή. Για παράδειγμα τον 5ο αιώνα, λειτούργησε εκεί το πρώτο αρμενικό σχολείο στο μοναστήρι Αμαράς υπό τον ΆγιοΜεσρώπΜαστότς, που δημιούργησε το αρμενικό αλφάβητο. Γύρω στα μέσα του 7ου αιώνα, η περιοχή κατακτήθηκε από ΆραβεςΜουσουλμάνουςμαζί με την Περσία και κυβερνήθηκε από τοπικούς διοικητές του Χαλιφάτου. Το 821 ο αρμένιος πρίγκιπας ΣαχλΣμπατιάνεπαναστάτησε στο Αρτσάχκαι έτσι ιδρύθηκε η Βουλή των Χατσέν (από τη λέξη χατς που σημαίνει σταυρός). Έτσι το Αρτσάχ έγινε πριγκιπάτο κι αυτό διήρκεσε ως τις αρχές του 19ου αιώνα. Τότε έγινε προτεκτοράτο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και ο ΤσάροςΑλεξάνδρος Α' αναγνώρισε τον ντόπιο πρίγκιπα ΙμπραχίμΧαλίλ Χαν και τους απογόνους του ως τους μοναδικούς κληρονομικούς ηγεμόνες της περιοχής.
Η σημερινή σύγκρουση Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, έχει τις ρίζες της στη σοβιετική έμπνευση περί Υπερκαυκασίας (1918). Επρόκειτο για τη δημιουργία μίας Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας (της Υπερκαυκασίας), η οποία όμως διαλύθηκε αμέσως στις ξεχωριστές Δημοκρατίες της Αρμενίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Γεωργίας. Τον Ιούλιο του 1918, η πρώτη αρμενική Συνέλευση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ ανακήρυξε την περιοχή αυτοδιοικούμενη και δημιούργησε εθνικό συμβούλιο και κυβέρνηση. Τον Αύγουστο του 1920, η Αρμενία υπέγραψε μια προκαταρκτική συμφωνία με τους μπολσεβίκους, στην οποία τους παραχωρούσε την περιοχή μέχρι την τελική διευθέτηση.Από τότε και για αρκετές δεκαετίες με τη Σοβιετική Ένωση να έχει σταθερά τον έλεγχο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, η διαμάχη σταμάτησε. Και επανήλθε λίγο πριν τη διάλυση της ΕΣΣΔ.Το 1987 οι Αρμένιοι κάτοικοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ κατηγόρησαν το Αζερμπαϊτζάν γιααζερικοποίησηκαι έστειλαν αίτημα προς τη Μόσχα για ένωση με την Αρμενία. Στις 10 Δεκεμβρίου 1991, σε δημοψήφισμα ενέκριναν τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Το δημοψήφισμα μποϊκοτάρισαν οι Αζέροι του Ναγκόρνο Καραμπάχ και αμέσως μετά ξέσπασε ένας πόλεμος πλήρους κλίμακας μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με το δεύτερονα λαμβάνει υποστήριξη από την Αρμενία. Τον Μάιο του 1994, υπεγράφη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός η οποία τυπικά παραμένει σε ισχύ μέχρι σήμερα… Αλλά το έχουμε ξαναδεί, αυτές οι ιστορίες δεν τελειώνουν έτσι εύκολα...

Λίγα λόγια για την Αρμενία..

...

Σταυρόπετρες, τα ιερά σύμβολα της Αρμενίας

...

Αρμενία: Σεβάν, οι περιπέτειες της λίμνης που μοιάζει με θάλασσα

...

Κομοτηνή

Η Κομοτηνή βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Ελλάδας και είναι πρωτεύουσα του νομού Ροδόπης.
Με την ύπαρξή της να βεβαιώνεται από την ύστερη αρχαιότητα, το πάλαι ποτέ μικρό βυζαντινό οχυρό των Κομοτηνών ή Κουμουτζηνών αναδείχθηκε σε σημαντικό αστικό κέντρο στην Υστεροβυζαντινή περίοδο.
Η σημαίνουσα θέση της στην περιοχή της Θράκης εδραιώθηκε στα χρόνια της Οθωμανικής περιόδου, στην τελευταία περίοδο της οποίας αναδείχθηκε σε διοικητικό κέντρο της ευρύτερης περιφέρειας.
Η πρόσκαιρη κατάκτησή της από τους Βούλγαρους στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, η απελευθέρωσή της κατά τον Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο και η έκβαση του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου οδήγησαν στην οριστική ενσωμάτωσή της στην ελληνική επικράτεια, το 1920.
Στα μεταπολεμικά χρόνια η πόλη αναπτύχθηκε χάρη στην κεντρική της γεωγραφική θέση και τη σημασία της ως διοικητικό κέντρο, διατηρώντας τον χαρακτήρα της, και επηρεασμένη, ως ένα βαθμό, από τα ιδιαίτερα γνωρίσματα των μειονοτικών ομάδων.

Η Κομοτηνή σήμερα είναι μια πόλη πολυπολιτισμική με έντονο τον χαρακτήρα της φοιτητούπολης. Ο πληθυσμός είναι εξαιρετικά πολύγλωσσος για το μέγεθός της.
Αποτελείται από ντόπιους Έλληνες, Έλληνες απογόνους προσφύγων από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, Έλληνες Μειονοτικούς (Τουρκόφωνους, Πομάκους και Αθίγγανους, κυρίως Μουσουλμάνους στο θρήσκευμα) και απογόνους Αρμενίων προσφύγων
Την δεκαετία του 1990  εγκαταστάθηκαν σε αυτή και παλιννοστούντες ομογενείς από χώρες της πρώην ΕΣΣΔ  (κυρίως Γεωργία, Αρμενία, Ρωσία, Ουκρανία και Καζακστάν).
Ο πληθυσμός της, κατά την απογραφή του 2011, είναι 55.812 κάτοικοι. Στο πανεπιστήμιο της φοιτούν περίπου 10.000φοιτητές.