Πληροφορίες για: Παναμάς

Μέχρι τον 20ό αιώνα
Πριν από την έλευση των Ευρωπαίων αποίκων, στην περιοχή του Παναμά κατοικούσαν γηγενείς ινδιάνικες φυλές, κυριότερες από τις οποίες είναι αυτές των Κούνα, των Γκουέμι και των Τσοκό, που δεν είχαν αναπτυχθεί πολιτιστικά όσο οι μεγάλοι πολιτισμοί της Κεντρικής Αμερικής, όπως αυτοί των Μάγιας και των Ίνκας. Ο πρώτος Ευρωπαίος που έφτασε στον Παναμά ήταν ο Ισπανός εξερευνητής Ροντρίγκο δε Μπαστίδας, το 1501. Ο Βάσκο Νίπεζ δε Μπαλμπόα ήταν ο πρώτος που διέτρεξε τον ισθμό και εντόπισε τον Ειρηνικό ωκεανό στις νότιες ακτές του Παναμά. Στις αρχές του 16ου αιώνα η Ισπανία παγίωσε την κυριαρχία της στην περιοχή. Το 1519 ιδρύθηκε η Πόλη του Παναμά. Μετά από τρεις αιώνες ισπανικής κυριαρχίας, το 1821 ο Παναμάς διακήρυξε την ανεξαρτησία του από την Ισπανία και εντάχθηκε στο κράτος της Κολομβίας. Το 1846 η Κολομβία υπέγραψε με τις ΗΠΑ συνθήκη, με την οποία τους παραχωρούσε τα δικαιώματα μεταφορών διαμέσου του ισθμού του Παναμά.

Ο 20ός αιώνας
Το 1903 η Κολομβία αρνήθηκε να επιτρέψει στις ΗΠΑ να κατασκευάσουν τη Διώρυγα του Παναμά με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να υποκινήσουν την απόσχιση της χώρας από την Κολομβία και στις 3 Νοεμβρίου ο Παναμάς διακήρυξε την ανεξαρτησία του, ενώ οι ΗΠΑ έστειλαν στρατεύματα για να υποστηρίξουν το νέο κράτος. Με τη συμφωνία της 18ης Νοεμβρίου 1903, τα δικαιώματα της κατασκευής και διαχείρισης της Διώρυγας του Παναμά δόθηκαν στις ΗΠΑ με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους. Η κατασκευή της Διώρυγας ολοκληρώθηκε το 1914.
Η πολιτική ζωή του Παναμά υπήρξε ασταθής και ταραγμένη, με κύρια χαρακτηριστικά τις συχνές εκτροπές από τη συνταγματική τάξη και τη διαρκή χειραγώγησή της από τις ΗΠΑ. Μετά από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, η κακή οικονομική κατάσταση της χώρας τροφοδότησε τις φωνές διαμαρτυρίας εναντίον του καθεστώτος της Διώρυγας και το αίτημα για την ανάληψη του ελέγχου της από τον Παναμά. Το 1968, μετά από δεκαετίες πολιτικών κρίσεων, ο Ομάρ Τορίχος Ερέρα, αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, κατέλαβε την εξουσία πραξικοπηματικά και εγκαθίδρυσε δικτατορικό καθεστώς. Ο Τορίχος επαναδιαπραγματεύτηκε το 1978 τη συμφωνία για τη Διώρυγα και συμφώνησε με τις ΗΠΑ τη σταδιακή ανάληψη του ελέγχου της Διώρυγας από τον Παναμά, που θα ολοκληρωθεί το 1999, με τις ΗΠΑ να παραμένουν υπεύθυνες για τη διατήρηση της ουδετερότητας της διαχείρισης της Διώρυγας. Ο Τορίχο σκοτώθηκε το 1981 σε αεροπορικό ατύχημα. Το θάνατό του ακολούθησε περίοδος πολιτικής αστάθειας, στη διάρκεια της οποίας ο στρατηγός Μανουέλ Αντόνιο Νοριέγκα, αρχηγός της Εθνικής Φρουράς από το 1983, κατόρθωσε να θεμελιώσει την εξάρτηση της κυβέρνησης από το πρόσωπό του και να γίνει ο πραγματικός φορέας της εξουσίας. Στις προεδρικές εκλογές του Μαΐου του 1984 πρόεδρος εκλέχτηκε ο Νικολάς Αρντίτο Μπαρλέτα, ο οποίος αντικαταστάθηκε τον Σεπτέμβριο του 1985 από τον αντιπρόεδρο Έρικ Αρτούρο Ντελβάγιε. Μέσα στα πλαίσια της έρευνας για τις καταγγελίες εκλογικής νοθείας, πολιτικών δολοφονιών και διαφθοράς, και υπό την πίεση των ΗΠΑ, ο Ντελβάγιε τον Φεβρουάριο του 1988 ανακοίνωσε την αποπομπή του Νοριέγκα. Ο Νοριέγκα, που είχε υπό τον έλεγχό του την Εθνοσυνέλευση, πέτυχε την ψήφιση της παύσης του προέδρου Ντελβάγιε. Στις εκλογές που ακολούθησαν τον Μάιο του 1989, ο Νοριέγκα δεν επέτρεψε στο νεοεκλεγέντα πρόεδρο και πολιτικό του αντίπαλο Γκιγιέρμο Εντάρα να αναλάβει τα καθήκοντά του. Στο μεταξύ οι ΗΠΑ, που συνέχιζαν να αναγνωρίζουν ως νόμιμο πρόεδρο του Παναμά τον Ντελβάγιε, έθεσαν σε εφαρμογή μια σειρά οικονομικών κυρώσεων εναντίον του Παναμά όσο εξακολουθούσε να βρίσκεται στην εξουσία ο Νοριέγκα.
Τον Οκτώβριο του 1989 πραγματοποιήθηκε μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος μεσαίων αξιωματικών εναντίον του Νοριέγκα. Στις 15 Δεκεμβρίου 1989 η Εθνοσυνέλευση ανακήρυξε τον Νοριέγκα επικεφαλής της κυβέρνησης και ανώτατο άρχοντα του Παναμά και κήρυξε τον πόλεμο στις ΗΠΑ για τη συμμετοχή τους στο πραξικόπημα του Οκτωβρίου, μέσω των δυνάμεων της στρατιωτικής βάσης της Διώρυγας του Παναμά. Στις 20 Δεκεμβρίου 1989 άρχισε η αμερικανική εισβολή στον Παναμά, που κατέληξε στην ήττα των στρατευμάτων που ήταν πιστά στον Νοριέγκα. Ο Νοριέγκα, αφού αναζήτησε καταφύγιο στην πρεσβεία του Βατικανού, παραδόθηκε τελικά τον Ιανουάριο του 1990 και μεταφέρθηκε στις ΗΠΑ, όπου το 1992 δικάστηκε και καταδικάστηκε σε 40ετή φυλάκιση για εμπορία ναρκωτικών.
Μετά την απομάκρυνση του Νοριέγκα την εξουσία στον Παναμά ανέλαβε μια φιλοαμερικάνικη κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο Εντάρα, που δεν κατόρθωσε να επαναφέρει την κοινωνική γαλήνη στη χώρα. Το 1994 ο Ερνέστο Πιρέζ Μπαγιαντάρες εκλέχτηκε πρόεδρος, με εξαγγελίες για πάταξη της διαφθοράς στη δημόσια διοίκηση και την πολιτική ζωή.

Η σύγχρονη πολιτική κατάσταση
Τον Ερνέστο Πιρέζ Μπαγιαντάρες διαδέχτηκε μετά τις εκλογές τις 1ης Σεπτεμβρίου του 1999 ο Μιρέγια Ελίζα Μοσκόσο Ροντίγιες.

Ο Παναμάς είναι μια ορεινή χώρα, κατά μήκος της οποίας αναπτύσσονται αρκετές οροσειρές. Στο δυτικό άκρο της χώρας υψώνεται η οροσειρά Τσιρίκι, η ψηλότερη κορυφή της οποίας είναι ηφαιστειακή και φτάνει σε ύψος 3.475 μ. Ανατολικά της οροσειράς Τσιρίκι σχηματίζεται, σε παράλληλη κατεύθυνση με τη θάλασσα, η οροσειρά Ταμπασάρα, που εκτείνεται ως το κεντρικό τμήμα της χώρας. Στο ανατολικό ήμισυ του Παναμά υψώνονται βόρεια οι οροσειρές Σαν Μπλας και Νταριέν και νότια οι παράλληλες οροσειρές Μάχε, Χουνγκουρούδ και Σάπο, που φτάνουν ως τα σύνορα με την Κολομβία. Ανάμεσα στις οροσειρές αυτές εκτείνονται οροπέδια, εύφορες κοιλάδες και μικρές πεδιάδες. Στις νότιες ακτές της χώρας, στον Ειρηνικό ωκεανό, σχηματίζεται η χερσόνησος Ασουέρο, όπου υψώνεται το όρος Σέρο Καμπουτάλ.

Το κλίμα του Παναμά είναι τροπικό, με σχετικά υψηλές θερμοκρασίες και μεγάλες τιμές υγρασίας. Οι θερμομετρικές διαφορές μεταξύ των εποχών του έτους είναι πολύ μικρές. Στις παράκτιες περιοχές η μέση ετήσια θερμοκρασία κυμαίνεται από 23° ως 27°C και στις ορεινές από 10° ως 19°C. Το ύψος των ετήσιων βροχοπτώσεων κυμαίνεται από 1.650 χιλιοστόμετρα στις ακτές του Ειρηνικού ως 3.000 χιλιοστόμετρα περίπου στις ακτές της Καραϊβικής. Η περίοδος των βροχών διαρκεί από τον Απρίλιο ως τον Δεκέμβριο.

Ο Παναμάς έχει 2.882.329 κατοίκους (2002), με πυκνότητα 36,8 κατοίκους ανά τ. χλμ. Το 53,3% του πληθυσμού της χώρας είναι εγκατεστημένο σε αστικά κέντρα και το 46,7% ζει σε αγροτικές περιοχές. Τα αστικά κέντρα του Παναμά βρίσκονται στις πεδινές παράκτιες περιοχές, όπου σημειώνεται και η μεγαλύτερη πληθυσμιακή συγκέντρωση. Το ποσοστό γεννήσεων το 2002 ήταν 18,6%, το ποσοστό θανάτων 0,49% και ο δείκτης ετήσιας δημογραφικής ανάπτυξης ήταν 1,26% (2002). Ο μέσος όρος ζωής των κατοίκων του Παναμά είναι 75,89 χρόνια, 73,14 για τους άνδρες και 78,74 για τις γυναίκες (2002). Το 29,6% του πληθυσμού της χώρας είναι ηλικίας 0-14 χρονών, το 64,3% ηλικίας 15-64 χρονών και το 6,1% ηλικίας 65 χρονών και άνω (2002).

Το οδικό δίκτυο του Παναμά, έχει μήκος 11.592 χιλιόμετρα (2000) και είναι σε καλή κατάσταση. Από τον Παναμά διέρχεται και η Παναμερικανική οδός. Το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας έχει μήκος 355 χιλιόμετρα (2001) και η κύρια γραμμή του συνδέει την πόλη του Παναμά με την Κολόν, στα δύο άκρα της Διώρυγας. Μεγαλύτερο από τα 10 αεροδρόμια της χώρας είναι αυτό της πόλης του Παναμά, ενώ μεγαλύτερα λιμάνια είναι αυτά της Μπαλμπόα, του Κριστομπάλ και της Κολόν.
Όσον αφορά τις επικοινωνίες, αναλογεί στον Παναμά 1 τηλεόραση σε 5,6 κατοίκους, 1 ραδιόφωνο σε 3,5 κατοίκους και 1 τηλέφωνο σε 9,2 κατοίκους.