Πράγα - Βουδαπέστη με Μπρατισλάβα, ένα ταξίδι σε τρεις πόλεις-κοσμήματα της Ευρώπης | Αύγουστος 2024

Η περιήγησή μας στα παλάτια της Βιέννης, μας μετέφερε στην εποχή των βασιλιάδων! Απολαύσαμε το μεγαλοπρεπές σκηνικό, κάναμε περίπατο στους τεράστιους κήπους και βγάλαμε υπέροχες φωτογραφίες! Θαυμάσαμε σπάνια αντικείμενα της αυτοκράτειρας Ελισάβετ, γνωστής και ως Σίσυ, είδαμε αμύθητης αξίας κοσμήματα βασιλιάδων, πορτραίτα που έχουν μείνει αλώβητα στο χρόνο, εξαίρετους πίνακες ζωγραφικής, αλλά κυρίως μάθαμε τα σκοτεινά μυστικά της δυναστείας των Αψβούργων, η οποία υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης, με μεγάλη επιρροή. Θαυμάσαμε συλλογές από μαχαιροπήρουνα και σερβίτσια, αλλά και χρυσά κηροπήγια, όπως και τζάκια εποχής. Η χειμερινή κατοικία των Αψβούργων ήταν το παλάτι Hofburg. Αποτελεί ένα συγκρότημα κτιρίων, με 18 πτέρυγες, 54 σκάλες και περίπου 2.600 δωμάτια. Σήμερα φιλοξενεί τα γραφεία του Προέδρου της Αυστρίας, ιδιωτικά διαμερίσματα και τη χειμερινή σχολή ιππασίας. Για περισσότερα από 500 χρόνια οι ηγέτες της Αυστρίας, της Ουγγαρίας, του Βελγίου, την Ολλανδίας και της γερμανικής αυτοκρατορίας ήταν όλοι Αψβούργοι. Το φαινόμενο της αιμομιξίας για γενιές ολόκληρες, στο τέλος, ήταν αυτό ακριβώς που την εξαφάνισε. Οι Αψβούργοι, υποστήριζαν ότι το γενεαλογικό τους δέντρο έφτανε μέχρι τον Ιούλιο Καίσαρα, αλλά και πιο μακριά, μέχρι τους μυθικούς Εβραίους βασιλιάδες, τον Δαβίδ και τον Σολομώντα! Χρησιμοποιούσαν τη θρησκεία για να διατηρούν την ισχύ τους. Επεδείκνυαν ένα δόρυ που είχαν στην κατοχή τους, εκείνο που δήθεν τρύπησαν τον Χριστό στο σταυρό, προκειμένου να αποδείξουν ότι ήταν ευλογημένοι από τον Θεό. Ωστόσο, η αιμομιξία της δυναστείας τους, που βασίλευε σε Ισπανία και Αυστρία, είχε αβάσταχτες επιπτώσεις στην υγεία των γαλαζοαίματων. Οι μονάρχες γεννιούνταν με διανοητική καθυστέρηση και δυσμορφίες, όπως το μεγάλο σαγόνι... Αλήθεια, τελικά τι απέγιναν οι Αψβούργοι;

Ακόμα κι αν δεν έχεις πάει στην Πράγα, σίγουρα έχεις μία εικόνα της. Έχεις δει σε φωτογραφίες τις χρυσές στέγες της. Έχεις δει τα παράξενα γοτθικά κτήρια με τα τερατόμορφα στολίδια που δεν καταλαβαίνεις αν σχεδιάστηκαν από τους αρχιτέκτονες πριν αιώνες για να τρομοκρατούν τους περαστικούς ή για να χλευάσουν την καταπίεση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Επίσης ξέρεις από την Πράγα το Μαύρο Θέατρο, τον Κάφκα, τον Κούντερα. Και βέβαια έχεις ακουστά την Άνοιξη της Πράγας και τη Βελούδινη Επανάσταση… Όλα αυτά δεν είναι λίγα. Όλα αυτά, μαζί με ό,τι πούμε παρακάτω για τη γοητευτική αυτή πρωτεύουσα της Τσεχίας, δείχνουν ότι η Πράγα είναι μία πόλη που ανά τους αιώνες χορεύει με την ιστορία – και μάλιστα διαλέγει μόνη της τα βήματα αυτού του χορού.
Πάμε λοιπόν: τα πρώτα δείγματα ζωής στην ευρύτερη περιοχή ανάγονται στην Παλαιολιθική Εποχή. Η πόλη είναι χτισμένη πάνω ποταμό Μολδάβα και τοποθετημένη στην κεντρική Βοημία. Αποκαλείται επίσης «η χρυσή πόλη» και «μητέρα των πόλεων». Και φυσικά το λαμπρό ιστορικό κέντρο της είναι μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.
Θρυλείται πως η Πράγα ιδρύθηκε από την Πριγκίπισσα Λιμπούσε και τον σύζυγό της, Πρέμυσλ – ο πρώτος της ομώνυμης δυναστείας. Τον αρχικό πυρήνα της πόλης αποτελούσε ένα κάστρο σε λόφο στη δεξιά όχθη του Μολδάβα, γνωστό ως Βίσεχραντ, που σημαίνει «υψηλό, ανώτερο κάστρο». Σύντομα, η πόλη έγινε η έδρα των Βασιλέων της Βοημίας, κάποιοι εκ των οποίων κυβέρνησαν αργότερα ως αυτοκράτορες της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Η πόλη άνθισε τον 14ο αιώνα, καθώς εξελίχθηκε σε σημαντικότατο εμπορικό κέντρο και προσέλκυε εμπόρους από όλη την Ευρώπη. Τότε ενισχύθηκε εκεί και το έντονο εβραϊκό στοιχείο που χαρακτηρίζει την Πράγα και την κουλτούρα της. Μνημεία της εποχής αυτής είναι και ο Καθεδρικός του Αγίου Βίτου μέσα στο κάστρο Χράντσανι, ο παλαιότερος γοτθικός καθεδρικός ναός στην κεντρική Ευρώπη, καθώς και το Πανεπιστήμιο, το παλαιότερο στην κεντρική Ευρώπη.
Το 1526, το Βασίλειο της Βοημίας παραχωρήθηκε στους Αψβούργους και τότε η Πράγα έζησε μια δεύτερη μεγάλη ευημερία ειδικά στα χρόνια του Αυτοκράτορα Ροδόλφου Β’. Ο τελευταίος ζούσε στο Κάστρο και συγκέντρωνε στην αυλή του πλήθος από αστρολόγους, μάγους και άλλες παράξενες φυσιογνωμίες. Έτσι εξηγείται κι αυτή η παράξενη αρχιτεκτονική με τα διακοσμητικά γοτθικά τέρατα στα κτίρια-ορόσημα της πόλης.
Όμως οι κάτοικοι της πόλης δεν φοβούνταν τα τέρατα και είχαν τσαγανό. Αυτό αποδεικνύουν οι δύο Εκπαραθυρώσεις της Πράγας (1419 και 1618) στις οποίες οι προτεστάντες ηγέτες πέταξαν από το παράθυρο του κάστρου τους καθολικούς απεσταλμένους της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας! Η δεύτερη Εκπαραθύρωση σήμανε και το ξέσπασμα του περίφημου Τριακονταετούς Πολέμου της Κεντρικής Ευρώπης ο οποίος άρχισε ως θρησκευτικός, κατέληξε πολιτικός για επικράτηση των Μεγάλων Δυνάμεων και έφερε την παρακμή της πόλης. Όχι όμως για πολύ, διότι η Βιομηχανική Επανάσταση την αναζωογόνησε και της ξαναέδωσε την παλιά αίγλη της.
Και μετά τη βιομηχανική ευημερία ήρθε ο 20ος αιώνας που έφερε τους δικούς του πολέμους. Με τον Α’ Παγκόσμιο, διαλύθηκε η Αυστροουγγαρία και η Πράγα έγινε η πρωτεύουσα της Τσεχοσλοβακίας – η πρωτεύουσα των γραμμάτων και των τεχνών που ξέρουμε σήμερα. Ο Κάφκα, είναι ένα λαμπρό δείγμα εκείνης της εποχής. Με τον Β΄ Παγκόσμιο, κυριάρχησε το απολυταρχικό καθεστώς που οδήγησε στην περίφημη Άνοιξη της Πράγας, το 1967, στο 4ο Συνέδριο Τσεχοσλοβάκων Συγγραφέων, το οποίο πυροδότησε μια σφοδρή αντίδραση ενάντια στο καθεστώς. Αυτή η Άνοιξη δυστυχώς πνίγηκε τον Αύγουστο του 1968 όταν τα στρατεύματα του Συμφώνου της Βαρσοβίας κατέπνιξαν την εξέγερση. Όλα αυτά τα διαβάζουμε στην «Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι» του Μίλαν Κούντερα ή τα βλέπουμε στην πολυβραβευμένη ομώνυμη ταινία. Και φτάνουμε στο 1989, με τη Βελούδινη Επανάσταση στους δρόμους της Πράγας και τη συνακόλουθη κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Τσεχοσλοβακία. Το 1993, η Πράγα έγινε η πρωτεύουσα της νεοσύστατης Τσεχίας.
Την πολυτάραχη και ενδιαφέρουσα αυτή ιστορία την αντιλαμβανόμαστε εύκολα στις βόλτες μας μέσα στην πόλη. Στα κτήρια, στα καφέ, στις λεωφόρους, στα στενά δρομάκια της παλιάς πόλης, στο κάστρο, στην κουλτούρα των ανθρώπων, στις τέχνες και τα γράμματα, στην καθημερινή ζωή.
Αλλά αν ξεχωρίζαμε ένα ορόσημο, που να δείχνει το ταμπεραμέντο της Πράγας, αυτό είναι το «Κτίριο που Χορεύει». Το σύμπλεγμα δυο πύργων που αναπαριστούν έναν άνδρα και μία γυναίκα που στροβιλίζονται στους ρυθμούς της πόλης. Το υπογράφουν οι σταρ αρχιτέκτονες Βλάντο Μίλουνιτς και Φρανκ Γκέρι… Ο πρώτος είναι Τσεχοκροάτης και ο δεύτερος Αμερικανός βραβευμένος μεταξύ άλλων και με Πρίτσκερ που θεωρείται κάτι σαν το Νομπέλ της Αρχιτεκτονικής. Ο Γκέρι αρχικά έδωσε στο κτίριο την ονομασία «Φρεντ & Τζίντζερ» από το γνωστό χολιγουντιανό δίδυμο. Αργότερα όμως απέσυρε την ονομασία διότι όπως είπε «θα ήταν λάθος να μεταφέρουμε το κιτς της Αμερικής και του Χόλιγουντ σε μία τόσο αυθεντική πόλη σαν την Πράγα!».  Η ιδέα για την κατασκευή του εν λόγω κτηρίου ανήκε στον σπουδαίο πολιτικό Βάτσλαβ Χάβελ τον τελευταίο πρόεδρο της Τσεχοσλοβακίας και πρώτο Πρόεδρο της Τσεχίας, ο οποίος έμενε ακριβώς δίπλα και οραματίστηκε εκεί να χτιστεί μία μεγάλη πινακοθήκη. Ο Χάβελ πέρα από πολιτικός ήταν συγγραφέας, αντικαθεστωτικός και δραματουργός. Πρωτεργάτης στην Άνοιξη της Πράγας και τη Βελούδινη Επανάσταση… Τελικά στο «Κτήριο που Χορεύει» στεγάζονται γραφεία. Και η ιστορία της πόλης ακολουθεί πλέον νέους στροβιλισμούς.

Είναι μια μικρή μεσαιωνική πόλη, μοναδικού ενδιαφέροντος, στη Νότια Βοημία, πολύ κοντά στην Πράγα. Είναι χτισμένη πάνω σε παράξενους φυσικούς μαιάνδρους που σχηματίζει ο ποταμός Μολδάβας και φημίζεται για την ιστορική γοτθική αρχιτεκτονική της και το κάστρο Κρούμλοβ, ένα από τα μεγαλύτερα της Βοημίας. Τα πέτρινα σπίτια της, γύρω από έναν ποτάμιο μαίανδρο, διατηρούν ατόφια τη μεσαιωνική και αναγεννησιακή μορφή τους και φυσικά η πόλη έχει ανακηρυχθεί μνημείο της UNESCO. Η ονομασία Τσέσκι (Τσεχικό) Κρούμλοβ έχει καθιερωθεί για να διαφοροποιείται από το Μοράβσκι (Μοραβικό) Κρούμλοβ, στη Νοτιοανατολική Τσεχία.
Η πόλη και το κάστρο της χτίστηκαν στα τέλη του 13ου αιώνα σε ένα εμπορικής σημασίας πέρασμα του Μολδάβα. Εξ ου και ο πλούτος της μικρής αυτής πόλης που φαίνεται ξεκάθαρα στην εντυπωσιακή αρχιτεκτονική τς. Ορόσημο είναι το επιβλητικό κάστρο της, το δεύτερο μεγαλύτερο στην Τσεχία. Το κτιριακό συγκρότημα του κάστρου περιλαμβάνει τεράστιους κήπους, όπου κατά παράδοση ζουν μικρές αρκούδες, λίμνες, τάφρο και ένα υπέροχο μπαρόκ θέατρο, που χτίστηκε το 1682. Λόγω παλαιότητας εκεί δίνονται μόνο δύο παραστάσεις μπαρόκ όπερας τον χρόνο, υπό το φως των κεριών!
Άλλα σημαντικά αξιοθέατα της πόλης είναι το Ιστορικό Μουσείο της Βοημίας, το Μουσείο Βασανιστηρίων (γιατί Μεσαίωνας δεν σημαίνει μόνο εντυπωσιακή αρχιτεκτονική…), το μοναστήρι των Μινοριτών του 14ου αιώνα και το παραδοσιακό ζυθοποιείο Έγκενμπεργκ που ακόμα κάνει τις διανομές μπύρας με άλογο και άμαξα. Στο Τσέσκυ Κρούμλοβ επίσης διοργανώνονται δύο σημαντικά ετήσια φεστιβάλ: το μεσαιωνικό και το διεθνές μουσικό.
Η προσωπικότητα όμως που δεσπόζει μοιραία στη γραφική αυτή πόλη είναι ο κορυφαίος αυστριακός ζωγράφος Έγκον Σίλε, ο οποίος θεωρείται ιδιοφυία της αρ νουβώ ζωγραφικής και είναι παγκοσμίως διάσημος για τα όλο ένταση πορτραίτα του – αγαπημένα θέματά του ήταν οι εταίρες των αρχών του 20ού αιώνα. Η μητέρα του καταγόταν από το Τσέσκυ Κρούμλοβ και ο ίδιος το επισκεπτόταν συχνά για διακοπές μεταξύ του 1907 και του 1917. Μάλιστα κάποια στιγμή αποφάσισε να μετακομίσει εκεί από τη Βιέννη για να εργαστεί αλλά δεν τα κατάφερε. Το πνεύμα του ήταν πολύ ανατρεπτικό και μποέμ για τη μικρή συντηρητική πόλη – την απεικόνισε σε μία σειρά έργων υπό τον τίτλο «Νεκρή Πόλη» – κι έτσι αναγκάστηκε να την εγκαταλείψει άρον άρον, για την κοσμοπολίτικη και πιο καλλιτεχνική Βιέννη. Σήμερα στο Τσέσκυ Κρούμλοβ διατηρείται το πατρικό σπίτι της μητέρας του στο όπου έμενε και ζωγράφιζε ο ίδιος, στην οδό Πλέσιβετς Νο. 343 πάνω στο ποτάμι. Εκεί στεγάζεται πλέον ένα μουσείο αφιερωμένο στο έργο του. Ο Σίλε πέθανε το 1918 έναν χρόνο αφότου εγκατέλειψε το Τσέσκυ Κρούμλοβ, από ισπανική γρίπη στη Βιέννη, λίγο προτού κλείσει τα 28 χρόνια του. Σήμερα έργα του εκτίθενται στα μεγαλύτερα μουσεία όλου το κόσμου. Σήμερα έργα του εκτίθενται στα μεγαλύτερα μουσεία όλου το κόσμου.

Ονομάζεται Τρένο Σαργκάν Οκτώ και είναι ένα μικρό κόσμημα πάνω στις πλαγιές του Ζλάτιμπορ. Με πολύ στενές γραμμές, και διαστάσεις άλλης εποχής, σήμερα λειτουργεί ως πόλος έλξης για τους ρομαντικούς, για τους λάτρεις της ιστορίας ή απλώς της νοσταλγίας. Εξάλλου η άλλη ονομασία του Σαργκάν Οκτώ είναι «Νοσταλγία».
Η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής άρχισε κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου από τους Αυστριακούς, με σκοπό να ενωθεί η Σερβία με την Αυστρο-Ουγγαρία η οποία τότε κατείχε τα εδάφη της Σερβίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Το έργο ήταν δύσκολο λόγω των ορεινών εδαφών, των πηγών που αναβλύζουν στη διαδρομή και των τούνελ που έπρεπε να σκαφτούν μέσα στην πέτρα του βουνού. Σήμερα το τρένο περνάει από 22 τούνελ και 365 πηγές. Οι πηγές βρίσκονται ακόμη και μέσα στα τούνελ! Για την εκπόνηση του έργου λοιπόν, θεσπίστηκαν καταναγκαστικά έργα και οι εργάτες που επιστρατεύτηκαν ήταν Ρώσοι και Ιταλοί φυλακισμένοι και αιχμάλωτοι πολέμου. Ενώ εκτυλισσόταν ο πόλεμος και καθώς τα μέτωπα των μαχών μετακινούνταν και τα εδάφη της Αυστρο-Ουγγρικής Αυτοκρατορίας άλλαζαν, άλλαζε και η πορεία της σιδηροδρομικής γραμμής. Εννοείται πως οι εργασίες προχωρούσαν σε εξουθενωτικά εντατικό ρυθμό, για να μπορέσει η κατασκευή να ολοκληρωθεί και το τρένο να βοηθήσει στην επιτυχή έκβαση του πολέμου. Τελικά το έργο σταμάτησε λόγω μιας φονικής κατολίσθησης στην εκσκαφή ενός τούνελ που στοίχισε τη ζωή σε περίπου 200 εργάτες των καταναγκαστικών έργων. Και το όραμα της σιδηροδρομικής ένωσης της Σερβίας με την Αυστρο-Ουγγαρία κατέρρευσε μαζί με την κατάρρευση της Αυτοκρατορίας.

Αλλά η δουλειά συνεχίστηκε, από το 1921, στο νεοσύστατο Βασίλειο της Σερβίας. Όταν ολοκληρώθηκε στα 15,44 χιλμ., την ίδια χρονιά, λόγω της ιδιομορφίας του εδάφους, οι γραμμές σχημάτιζαν ένα μεγάλο οχτάρι εξ’ου και η ονομασία Σαργκάν Οκτώ. Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι το τρένο περνάει από κάποιους σταθμούς δύο φορές κατά τη διάρκεια μίας διαδρομής.

Τα δύο πιο σημαντικά αξιοθέατα που βλέπει κανείς όταν ταξιδεύει με το όμορφο αυτό τρένο, είναι το εστιατόριο που είναι λαξευμένο μέσα στον βράχο Σαργκάν και ο «Τρελός Βράχος» στην περιοχή Γκολουμπίτσι. Λέγεται ότι όταν ένα ζευγάρι περάσει κατά τη διαδρομή από τον «Τρελό Βράχο» δένεται με παντοτινά δεσμά αγάπης και οπωσδήποτε παντρεύεται…

Το κάστρο Μπλουά αναφέρεται για πρώτη φορά στα "Δέκα Βιβλία Ιστοριών" του Αγίου Γρηγορίου της Τουρ. Οι δούκες του Σαντιγιόν έκτισαν τα παλαιότερα μέρη του κάστρου κατά τον 18ο αιώνα. Η Ιωάννα της Λορένης χρησιμοποίησε το Μπλουά ως επιχειρησιακή της βάση για την άρση της πολιορκίας της Ορλεάνης, όταν ξεκίνησε την νικηφόρο πορεία της το 1429. Το Μπλουά έγινε μία από τις βασιλικές έδρες στις αρχές του 16ου αιώνα και εκεί έλαβε χώρα η δολοφονία των αδελφών ντε Γκιζ το 1588. Στο Μπλουά επίσης εξορίστηκε από την Αυλή η βασίλισσα Αικατερίνη των Μεδίκων από το γιο της Λουδοβίκο ΙΓ΄ (1617-1619).

Σε αντίθεση με τα προηγούμενα κάστρα, το Σαμπόρ δεν ήταν έδρα ευγενών ούτε πόλη αλλά κτίσθηκε από τον Φραγκίσκο Α΄, ως "κυνηγετικό περίπτερο", το οποίο όλως τυχαίως συνόρευε με τον πύργο του συζύγου της ευνοούμενης του, κοντέσας του Θουρύ (Thoury). Δεν είναι βέβαιο ποιος είναι ο αρχιτέκτων και κατά πόσον ο Λεονάρδος ντα Βίντσι έβαλε το χέρι του• είναι γνωστό ότι το κάστρο άρχισε να κτίζεται το 1519 και ουσιαστικώς δεν τελείωσε ποτέ· πάντως έγινε κατοικήσιμο πριν το θάνατο του Φραγκίσκου Α΄ το 1547. Ως κυνηγετικό περίπτερο ήταν άχρηστο διότι έχει τεράστια παράθυρα και πανύψηλες οροφές, οπότε είναι αδύνατον να θερμανθεί (440 δωμάτια, 282 τζάκια, 84 κλιμακοστάσια). Επίσης δεν υπάρχει, ούτε υπήρξε, κοντινός οικισμός απ΄ όπου θα μπορούσε η βασιλική ακολουθία να προμηθευθεί τρόφιμα και δεδομένου ότι η συνήθης ακολουθία συμπεριελάμβανε 2000 άτομα, είναι αντιληπτό ότι η βασιλική επιμελητεία είχε κάποιες δυσκολίες σε εκδρομές τέτοιου είδους. Επιπροσθέτως, το Σαμπόρ δεν είχε επιπλωθεί πλήρως, οπότε ήταν αναγκαία η μεταφορά και του σχετικού εξοπλισμού. Όλα αυτά οδήγησαν στην εγκατάλειψη του κάστρου για έναν περίπου αιώνα, μέχρι  την εποχή του Λουδοβίκου ΙΓ΄, ο οποίος το προσέφερε στον εξάδελφό του, Γκαστόν της Ορλεάνης, ο οποίος έκανε εργασίες αποκατάστασης. Το κάστρο κατοικήθηκε περιοδικώς μόνον και περιήλθε στο γαλλικό δημόσιο ως περιουσία του εχθρού το 1915, αφού οι τότε ιδιοκτήτες, δούκες της Πάρμα, είχαν την περιουσία τους στην Αυστροουγγαρία.