H Μάλτα του Versus και το νησί Γκόζο | Ιούνιος 2022

Σήμερα η μέρα είναι αφιερωμένη στην πολύ ατμοσφαιρική πρωτεύουσα της Μάλτας, τη Βαλέτα, που βρίσκεται στο κετροανατολικό παράλιο του νησιού. Ολόκληρη η πόλη είναι ένα μνημείο της UNESCO. Η λέξη Βαλέτα προέρχεται από τη μαλτέζικη Μπελτ (=Πόλη). Όπως είπαμε χτίστηκε τον 16ο αιώνα και η αρχιτεκτονική της είναι μπαρόκ, αναγεννησιακή, νεοκλασική, αλλά και σύγχρονη. Βεβαίως υπέστη πολλές καταστροφές κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίες είναι ακόμη εμφανείς. Η επίσημη ιπποτική ονομασία της πρωτεύουσας, από τον 16ο αιώνα, ήταν Ταπεινοτάτη Πόλη της Βαλέτας. Ωστόσο οι αριστοκρατικοί οίκοι της Ευρώπης, την αποκαλούσαν Λαμπροτάτη, λόγω των εντυπωσιακών φρουρίων, των αμυντικών τειχών, των τάφρων, των μπαρόκ παλατιών, των κήπων και των πολυτελών ναών.

Εμείς θα ξεναγηθούμε στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας. Θα περπατήσουμε στην κεντρική οδό, που είναι γεμάτη με πολύ όμορφα καφέ, εστιατόρια και μπουτίκ. Από εκεί θα χαθούμε μέσα στα ατμοσφαιρικά στενά, με τα πανέμορφα αναγεννησιακά και μπαρόκ σπίτια και τα χρωματιστά χαγιάτια τους.

Ένα βασικό αξιοθέατο της Βαλέτας είναι ο Καθεδρικός του Αγίου Ιωάννη, που χτίστηκε τον 16ο αιώνα σε μπαρόκ και αναγεννησιακό στυλ. Εντός του πολύ πλούσιου, ομολογουμένως, ναού, φιλοξενούνται 8 παρεκκλήσια καθένα από τα οποία είναι αφιερωμένο στον προστάτη άγιο των διαφορετικών τμημάτων του Τάγματος. Υπάρχει για παράδειγμα το αγγλοβαυαρικό Παρεκκλήσι των Λειψάνων, το Παρεκκλήσι της Προβηγκίας που είναι αφιερωμένο στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, το Παρεκκλήσι της Γαλλίας που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Παύλο, το Παρεκκλήσι της Ιταλίας που είναι αφιερωμένο στην Αγία Αικατερίνη. Οι αγιογραφίες του ναού ξεχωρίζουν για τη τεχνοτροπία, τη θεματική αλλά και το υψηλό καλλιτεχνικό τους επίπεδο. Για παράδειγμα εκεί βρίσκονται δύο πολύ σημαντικά έργα του Καραβάτζιο, ο Αποκεφαλισμός του Ιωάννη Βαπτιστή και ο Άγιος Ιερώνυμος.

Ξεχωριστό στη Βαλέτα, είναι και το ανάκτορο του Μεγάλου Μαγίστρου. Χτίστηκε τον 16ο αιώνα, από τον Μεγάλο Μάγιστρο Ιωάννη Παριζό ντε λα Βαλέτ, ιδρυτή της Βαλέτας και ήταν πάντοτε η κατοικία του εκάστοτε κυβερνήτη. Το παλάτι είναι χτισμένο γύρω από δύο αυλές η μία εκ των οποίων φιλοξενεί ένα μεγάλο άγαλμα του Ποσειδώνα. Πολλοί από τους εσωτερικούς χώρους του είναι εικονογραφημένοι με παραστάσεις από διάφορες ιστορικές μάχες, άλλοι είναι καλυμμένοι με ταπετσαρίες που απεικονίζουν τροπικές σκηνές από περιοχές της Νότιας Αμερικής και της Καραϊβικής. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αίθουσα του οπλοστασίου όπου εκτίθεται μία εντυπωσιακή συλλογή ιπποτικών όπλων. Πανοπλίες, ξίφη, ασπίδες και λόγχες είναι μερικά από τα εκθέματα. Το μεγαλοπρεπέστερο δωμάτιο, όμως, είναι η αίθουσα του θρόνου που είναι γεμάτη με όμορφες τοιχογραφίες και ανάγλυφα.

Χαρακτηριστικό αριστοκρατικό οίκημα της εποχής που ιδρύθηκε η Βαλέτα, θεωρείται και το ανάκτορο-μουσείο Ρόκα Πίκολα, το οποίο βρίσκεται κοντά στο παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου. Το ανάκτορο χτίστηκε από τον μαρκήσιο ντε Πίρο, εκδιωγμένο ιππότη από τη Ρόδο, που κατέφτασε στη Μάλτα τον 16ο αιώνα. Οι απόγονοι του ντε Πίρο εξακολουθούν να είναι οι ιδιοκτήτες και κατοικούν στο ανάκτορο. Ωστόσο κάποιο χώροι λειτουργούν και ως μουσείο. Το οίκημα διαθέτει 50 δωμάτια, καταφύγια που χρησιμοποιήθηκαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μία πολύ πλούσια συλλογή έργων τέχνης, επίπλων και ασημικών, τα οποία εκτίθενται στο κοινό.

Φυσικά στην ξενάγησή μας δεν θα παραλείψουμε τους φημισμένους Κήπους Μπαράκα. Βρίσκονται δίπλα από το ανάκτορο της Καστίλης, πάνω από το λιμάνι,  και μέχρι το 1824 περιλαμβάνονταν στις οχυρώσεις της Βαλέτας. Εμείς θα περπατήσουμε στα κατάφυτα μονοπάτια, που είναι γεμάτα με σιντριβάνια, λουλούδια, ανθισμένους, αρωματικούς θάμνους, σκιερά δέντρα, μεταξύ των οποίων και φιστικιές. Επίσης μέσα στους κήπους βρίσκεται και μια σπουδαία συλλογή υπαίθριων γλυπτών, που αναπαριστούν όλους τους ήρωες της Μάλτας. Φτάνοντας στην άκρη, κοντά στα τείχη, θα απολαύσουμε τέλεια θέα του λιμανιού. Στο κάτω τμήμα των Κήπων Μπαράκα, βρίσκεται η Χαιρετιστήρια Πυροβολαρχία της Μάλτας. Εκεί παρατίθενται σήμερα 8 κανόνια, που βλέπουν στο λιμάνι. Η πυροβολαρχία συγκροτήθηκε τον 18 αιώνα και περιελάμβανε 18 κανόνια τα οποία εκπυρσοκροτούσαν κάθε φορά που ένα πλοίο έμπαινε μέσα στο λιμάνι. Αυτό ίσχυε μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά τον πόλεμο τα 18 κανόνια αποσύρθηκαν από τους Βρετανούς Συμμάχους. Τα 8 κανόνια που βλέπουμε σήμερα, επανατοποθετήθηκαν το 21ο αιώνα, είναι ρεπλίκες των παλιών και εκπυρσοκροτούν κάθε πρωί στις 12 και κάθε απόγευμα στις 4 με μία ωραία τελετή.

Μετά το τέλος της ξενάγησής μας θα έχουμε ελεύθερο χρόνο για χαλαρή βόλτα και καφέ στα στενά δρομάκια του ιστορικού κέντρου της Βαλέτας.

Διανυκτέρευση στη Βαλέτα.

Σήμερα θα κάνουμε μία ενδιαφέρουσα εκδρομή στο βόρειο τμήμα της Μάλτας, για να επισκεφτούμε δύο ακόμη σημαντικές πόλεις του νησιού. Πρώτος σταθμός μας θα είναι η Μόστα. Πρόκειται για μία μικρή και πυκνοκατοικημένη πόλη, στη βορειοκεντρική περιοχή του νησιού, η οποία σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα κατοικούνταν ήδη από την προϊστορική εποχή. Λίγο πριν μπούμε στην πόλη, θα δούμε μία σειρά από αινιγματικές μεγαλιθικές κατασκευές που μοιάζουν με πύλες. Αυτές οι κατασκευές είναι περίπου χίλια χρόνια αρχαιότερες των Πυραμίδων της Αιγύπτου.

Από τα νεότερα αξιοθέατα, όμως, της Μόστα, ξεχωρίζει η Ροτούντα, η βασιλική του 19ου αιώνα, που έχτισαν εθελοντικά οι ενορίτες, η οποία είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η Ροτούντα σχεδιάστηκε από τον γάλλο αρχιτέκτονα, κάτοικο της Μόστα, Τζιόρτζιο Γκρονιέ ντε Βασέ και έχει τον 3ο μεγαλύτερο τρούλο του κόσμου χωρίς κολώνες. Είναι αντίγραφο του ρωμαϊκού τρούλου στο Πάνθεον της Ρώμης. Η κατασκευή της από τους ενορίτες κράτησε 27 χρόνια. Ο τρούλος βομβαρδίστηκε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ η εκκλησία ήταν γεμάτη με κόσμο, αλλά δεν καταστράφηκε. Στον ναό υπάρχει ρεπλίκα των θραυσμάτων της βόμβας που χτύπησε πάνω στον τρούλο και ανατινάχθηκε.

Μετά τη Μόστα, θα συνεχίσουμε βορειοδυτικά, για τον επόμενο σταθμό μας, τη Ραμπάτ. Η Ραμπάτ είναι χτισμένη στην περιοχή της Παλιά Πόλης της Μάλτας, η οποία ήταν η πρωτεύουσα του νησιού από την αρχαιότητα ως τον μεσαίωνα και πριν την έλευση των Ιωαννιτών Ιπποτών. Πρόκειται για την αρχαία Μελίτη. Η Μελίτη, κατοικούνταν από την εποχή του Χαλκού και το 218 π.Χ. πέρασε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Εν συνεχεία έγινε τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αλλά το 870, κατελήφθη από τους Άραβες της Τυνησίας και καταστράφηκε ολοσχερώς. Οι Άραβες έχτισαν μια καινούργια πόλη, πάνω στα ερείπια της ρωμαϊκής και την ονόμασαν Μεδίνα. Σήμερα, στα περίχωρα της Ραμπάτ, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Μελίτης. Ραμπάτ, σημαίνει προάστιο στα αραβικά, και αυτή η ονομασία δόθηκε στην πόλη επειδή είναι χτισμένη λίγο έξω από τη Μεδίνα.

Το πιο καλοδιατηρημένο μνημείο στη Μεδίνα (πρώην Μελίτη) είναι η Ρωμαϊκή Έπαυλη, στην οποία έχουν σωθεί εντυπωσιακά ψηφιδωτά ελληνιστικού στυλ, αγάλματα των αυτοκρατόρων της Ρώμης, οικοσκευή και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Οι τεχνοτροπίες των ψηφιδωτών, του περιστυλίου και των αγαλμάτων, θυμίζουν αυτές τις Πομπηίας. Η έπαυλη χτίστηκε τον 1ο αιώνα και κατοικήθηκε ως και τον 2ο. Εν συνεχεία, τον 11ο αιώνα μετατράπηκε σε αραβικό νεκροταφείο. Στις ανασκαφές ανακαλύφθηκαν 245 αραβικοί τάφοι.

Ένα άλλο σημαντικό αξιοθέατο της Ραμπάτ, πέρα από την αρχαία Μελίτη, είναι οι Ρωμαϊκές Κατακόμβες του Αποστόλου Παύλου και της Αγίας Αγάθης. Αυτές κατασκευάστηκαν ως νεκροταφείο, διότι επί Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας θεωρούνταν ανθυγιεινό οι νεκροί να θάβονται στην πόλη. Οι Κατακόμβες δεν λειτούργησαν ποτέ ως καταφύγιο των καταδιωκόμενων πιστών, παρά μόνο ως ρωμαϊκό νεκροταφείο. Έχουν ανασκαφεί 500 τάφοι, κυρίως παιδικοί. Υπάρχουν ξεχωριστά τμήματα, για την ταφή των χριστιανών, των ειδωλολατρών και των εβραίων. Οι δε τοίχοι κοσμούνται με εντυπωσιακές τοιχογραφίες. Επίσης σώζεται η Τράπεζα της Αγάπης, ένας ξεχωριστός χώρος μέσα στις κατακόμβες με χτιστό στρογγυλό τραπέζι και χτιστό κυκλικό καναπέ που περιβάλλει το τραπέζι. Πιστεύεται ότι ο χώρος αυτός χρησιμοποιούνταν για γεύματα προς τιμήν των νεκρών. (Η είσοδος στις Κατακόμβες του Αποστόλου Παύλου δεν περιλαμβάνεται)

Μετά τη Ραμπάτ θα επισκεφτούμε το γειτονικό Εθνικό Πάρκο Τα’ Κάλι. Το πάρκο αναπτύσσεται στις πρώην εγκαταστάσεις των αεροπορικών βάσεων της RAF. Εκεί σήμερα υπάρχει το Μουσείο της Αεροπορίας, τα κτίρια των βάσεων, ένα αμφιθέατρο, το Στάδιο της Εθνικής Ποδοσφαιρικής Ομάδας της Μάλτας, η Αμερικανική Πρεσβεία, ένας μεγάλος κήπος, μία μεγάλη αγορά φρούτων και λαχανικών και πολλά εργαστήρια τεχνιτών που κατασκευάζουν χειροτεχνήματα για τα οποία φημίζεται η χώρα, όπως αντικείμενα από φυσητό γυαλί, δαντέλες και κοσμήματα. Αφού περιηγηθούμε μέσα στο ιδιότυπο αυτό πάρκο, θα επιστρέψουμε στη Βαλέτα, όπου θα έχουμε αρκετό χρόνο για χαλαρές βόλτες μέσα στην πόλη.

Διανυκτέρευση στη Βαλέτα.

Σήμερα θα κάνουμε μία ημερήσια εκδρομή με φεριμπότ στο νησί Γκόζο, το οποίο ανήκει στη Δημοκρατία της Μάλτας. Είναι το βορειότερο νησί του συμπλέγματος.

Στο νησί Γκόζο τα αξιοθέατα είναι πολλά και εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Ξεκινάμε με τον μεγαλιθικό ναό Τζγκαντία (3700 π.Χ.), ένα μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Συνεχίζουμε με τον ρωμαιοκαθολικό μπαρόκ ναό του 1678, τη Ροτούντα του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή – η θέα από τον τρούλο κόβει την ανάσα. Κάνουμε μία ακόμη θρησκευτική στάση στη Βασιλική της Αγίας Παρθένου του Τα’Πινού (1575). Και μετά πάμε μια βόλτα στο μεσαιωνικό Καστέλο το οποίο βρίσκεται στην πρωτεύουσα του Γκόζο, τη Βικτόρια, και λειτουργούσε για αιώνες ως Ακρόπολη. Το κάστρο ανακαινίστηκε πρόσφατα και είναι εντυπωσιακό. Ακολουθούν οι Αλυκές που κατασκευάστηκαν από τους αρχαίους Ρωμαίους, στο ψαροχώρι Μάρσαλφορν, πάνω στα τιρκουάζ νερά της παραλίας, και θεωρούνται το διασημότερο αξιοθέατο του νησιού. Επίσης ξεχωρίζει ο πύργος Ντουέιρα που χτίστηκε το 1652, ως παρατηρητήριο, κατ’ εντολήν του Μεγάλου Μαγίστρου των Ιωαννιτών Ιπποτών, Τζιοβάνι Πάολο Λάσκαρη, και σήμερα διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση. Είναι ένας από τους 10 διάσημους Πύργους του Λάσκαρη. Εκεί κοντά βρίσκεται και το λεγόμενο Γαλάζιο Παράθυρο, μια βραχώδης αψίδα ύψους 100 μέτρων μέσα στη θάλασσα. Το τοπίο είναι μαγικό και εξαιρετικά δημοφιλές. Και για το τέλος αφήνουμε την απολαυστική χαλάρωση στην ακτή Ράμλα με τη χρυσοκόκκινη άμμο και τα κρυστάλλινα νερά. Εκεί βρίσκεται η Σπηλιά της Καλυψούς – αυτή την άμμο υποτίθεται πως κάποτε την πάτησε ο Οδυσσέας… Μετά την ολοκλήρωση της ξενάγησής μας στο Γκόζο θα επιστρέψουμε στη Βαλέτα όπου θα έχουμε ελεύθερο χρόνο για ξεκούραση.

Διανυκτέρευση στη Βαλέτα.

Σήμερα το πρωί θα το αφιερώσουμε στο νότιο τμήμα της Μάλτας, αρχίζοντας από την κεντρική περιοχή του νησιού, με τις Τρεις Πόλεις. Οι πόλεις αυτές κατοικούνταν από την Κλασσική Ελληνιστική Περίοδο (4ος & 5ος αιώνας π.Χ.) και είναι η Ατάρ, η Μπαλζάν και η Λίζα. Πρόκειται για τρία διαμαντάκια της αναγεννησιακής και μπαρόκ αρχιτεκτονικής γεμάτα με κήπους και παλάτια.

Η Ατάρ είναι γνωστή και ως κηπούπολη. Η ονομασία Ατάρ προέρχεται από το αραβικό Ατρ (=άρωμα) και παραπέμπει στους ευωδιαστούς κήπους. Στην Ατάρ βρίσκεται το ανάκτορο Σαν Αντόν, που είναι και η κατοικία του Προέδρου της Μάλτας. Το ανάκτορο χτίστηκε τον 17ο αιώνα από τον Ιωαννίτη Ιππότη Αντουάν ντε Πολ, ο οποίος εξελέγη Μεγάλος Μάγιστρος το 1623. Το κτίσμα είναι αναγεννησιακού στυλ και περιβάλλεται από μεγάλο βοτανικό κήπο που το 1883 έγινε δημόσιος.

Η Μπαλζάν ήταν αρχικά ένας αγροτικός οικισμός ο οποίος όμως από τον 17ο αιώνα έγινε ενορία. Σήμερα είναι μια μικρή πολύ όμορφη πόλη, με πολλές μπαρόκ-αναγεννησιακές εκκλησίες και επαύλεις. Ξεχωρίζει, ακριβώς στο κέντρο της πόλης,  ο ρωμαιοκαθολικός ναός που είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Ο αρχιτέκτονας είναι άγνωστος ωστόσο το σχέδιο θυμίζει πολύ την μπαρόκ αρχιτεκτονική της Τοσκάνης.

Η Λίζα, μία ακόμη πανέμορφη πόλη στην κεντρική Μάλτα, είναι διάσημη για τα πυροτεχνήματά της. Το Φεστιβάλ Πυροτεχνημάτων διοργανώνεται στο νησί κάθε πρώτη εβδομάδα του Αυγούστου. Επίσης στη Λίζα, ειδικά, κάθε χρόνο διεξάγεται το Φεστιβάλ των Οπωρώνων, όπου έχουν την τιμητική τους τα φρούτα της περιοχής. Ο οικισμός είναι μικρός, αλλά γεμάτος με πανέμορφα μπαρόκ κτίρια. 

Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζει ο Πύργος Μπελβεντέρε, ένα γλυπτικό, περίτεχνο περίπτερο του 19ου αιώνα, μέσα στον κήπο της Βίλας Γκουριγκόν, η οποία ανήκει στην οικογένεια μαρκησίων ντε Πίρο. Ένα άλλο εξέχον μπαρόκ αρχιτεκτόνημα είναι η Βίλα Φράντσια ή Βίλα Πρετσιόζι, του 18ου αιώνα, την οποία έχτισε ο ευγενής ιππότης Φραντσέσκο Πρετσιόζι. Ο Πρετσιόζι φιλοδοξούσε με αυτή την έπαυλη να δείξει όλη την ιπποτική ισχύ του. Όμως τελικά χρεοκόπησε εξαιτίας της μεγαλεπήβολης κατασκευής και αναγκάστηκε, από το Τάγμα, να την πουλήσει. Οπότε άλλαξε και η ονομασία της βίλας, από Πρετσιόζι, σε Φράντσια. Όμως το Τάγμα, για να παρηγορήσει τον χρεωκοπημένο ιππότη, έδωσε στον δρόμο που περνάει μπροστά από την έπαυλη τη ονομασία Πρετσιόζι. 

Μετά τις Τρεις Πόλεις, επόμενος σταθμός μας θα είναι το Μπλε Σπήλαιο. Στην πραγματικότητα το σπήλαιο δεν είναι ένα αλλά πολλά, τα οποία βρίσκονται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού. Η επίσκεψη γίνεται με βάρκα και το θέαμα μέσα στα σπήλαια είναι μαγευτικό. Το νερό είναι τιρκουάζ και καθώς αντανακλά πάνω στα βράχια της σπηλιάς τα κάνει κι αυτά να φαίνονται μπλε. Επίσης επειδή είναι πεντακάθαρο, φαίνονται στον πυθμένα τα θαλασσινά φυτά και ψάρια σε διάφορα χρώματα: κόκκινο, κίτρινο, πράσινο, πορτοκαλί, μοβ. Απέναντι από τα σπήλαια, βρίσκεται μια μικρή βραχονησίδα με την ονομασία Φίλφλα, η οποία είναι καταφύγιο πτηνών.

Τελευταία στάση μας θα είναι το γραφικό ψαροχώρι Μάρσασλοκ στα νοτιοανατολικά παράλια της Μάλτας. Πρόκειται για ένα αρχαίο λιμάνι από την εποχή των Φοινίκων, των Καρχιδόνιων και φυσικά των Ρωμαίων. Σήμερα είναι ένα όμορφο θέρετρο, αλλά και η μεγάλη ψαραγορά του νησιού – λειτουργεί κάθε Κυριακή και συγκεντρώνει πελατεία απ΄όλη τη Μάλτα. Στο Μάρσασλοκ θα κάνουμε μια χαλαρή βόλτα και δούμε τα χρωματιστά ξύλινα κατζίκ (=καΐκια) που κατασκευάζονται ολόιδια από τον 17ο αιώνα και χρησιμοποιούνται για κοντινό ψάρεμα. Θα δούμε επίσης τον φάρο του λιμανιού αλλά και το φρούριο Σαν Λουσιάν, του 17ου αιώνα που δεσπόζει πάνω από το λιμάνι.

Εν συνεχεία θα κατευθυνθούμε προς το αεροδρόμιο για την πτήση της επιστροφής μας στην Αθήνα.

Το παραπάνω πρόγραμμα είναι ενδεικτικό. 
Το τελικό ενημερωτικό αποστέλλεται περίπου 3-5 ημέρες πριν από την εκάστοτε αναχώρηση.