Ο θρύλος θέλει τη Ματέρα να είναι ο τόπος όπου αναπτύχθηκαν οι πρώτοι οργανωμένοι οικισμοί (με την έννοια που καταλαβαίνουμε σήμερα) στην Ιταλία. Τα περίφημα «σάσσι», οι υπόσκαφες πετροσπηλιές στον λόφο της Ματέρα είναι κάτι το μοναδικό, και έχει χαρίσει στην πόλη τη φήμη που έχει αποκτήσει παγκοσμίως, αλλά και την αναγνώριση από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Η στοιχειωμένη Ματέρα  - ένα κρυμμένο μυστικό της Ιταλίας
Αναζητώντας ο Μελ Γκίμπσον το κατάλληλο σκηνικό για τη δική του αντίληψη των Παθών του Θεανθρώπου, ανακάλυψε μια μικρή πόλη στη Nότια Ιταλία, όπου ήδη είχε πραγματοποιηθεί το όραμα του Πιερ Πάολο Παζολίνι για το «Κατά Ματθαίον» Ευαγγέλιο: τη Ματέρα.
Στρίβοντας το στενό δρόμο που οδηγεί στην άκρη του γκρεμού πάνω από το ρέμα που κελαριστά τρέχει στο βάθος της χαράδρας, το θέαμα είναι πρωτόγνωρο, τρομακτικό και σίγουρα κινηματογραφικό: αμέτρητες τρύπες στο βράχο, σπηλιές σκοτεινές σε απείθαρχη διάταξη. Αυτό που αντικρίζουν τα μάτια είναι κατοικίες ολοκληρωτικά σκαμμένες στο εσωτερικό του βράχου ή αποτελούμενες από ένα τμήμα εσωτερικό και ένα άλλο χτισμένο εξωτερικά.
Η πόλη χωρίς καμιά υπερβολή κλείνει στους τοίχους και στις σπηλιές της ολόκληρη την ιστορία της ανθρώπινης ύπαρξης πάνω στον πλανήτη. Τα παλαιότερα ευρήματα σ' αυτήν τη μικρή πόλη χρονολογούνται, σχεδόν 400.000 χρόνια, από την Παλαιολιθική Εποχή, αλλά ο μεγαλύτερος πλούτος ευρημάτων ανάγεται στη Νεολιθική και μεταγενέστερα.

Η πόλη είχε αισθητή και σημαίνουσα παρουσία ήδη από τον 6ο π.Χ. αι., τμήμα της ενδοχώρας της Μεγάλης Ελλάδας. Αλλά και κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους  δημιουργήθηκαν   συνοικίες, σκαμμένες στον μαλακό, ασβεστώδη βράχο αλλά και ένα  αξιοθαύμαστο και καλά μελετημένο δίκτυο δεξαμενών.

Το γκρίζο της πέτρας δίνει μια αίσθηση στοιχειωμένου τοπίου, βιβλική ατμόσφαιρα που παρασύρει σε ένα ταξίδι στο χρόνο καθώς διαβαίνεις τα σοκάκια της. Η Ματέρα σε προκαλεί να κάνεις βουτιά στην Ιστορία της από το πρώτο λεπτό: σκαλοπάτι το σκαλοπάτι, πέτρα την πέτρα, σπηλιά τη σπηλιά.