Ο Κομφούκιος έζησε στην Κίνα από το 551 έως το 479 π.Χ. Οι αντιλήψεις του για την πολιτική και την κοινωνική ζωή έγιναν ο κανόνας που ενέπνεε για αιώνες την ισχυρή γραφειοκρατική τάξη της αυτοκρατορίας στη δομή της διοίκησης και της ηθικής του κράτους. Ο Κομφούκιος δεν ίδρυσε ούτε μία καθ’ εαυτό θρησκεία, ούτε ένα καθ’ εαυτό φιλοσοφικό σύστημα. Όπως ο λίγο μεταγενέστερός του Σωκράτης, ο Κομφούκιος δίδαξε απλώς έναν τρόπο του σκέπτεσθαι. Είναι επίσης ο θεωρητικός που χάλκευσε τα δεσμά των  γυναικών της Κίνας. Σύμφωνα με την Κοσμολογία του, η οικουμένη λειτουργεί με βάση την τριαδική ενότητα Ουρανός - Γη - Άνθρωπος, που συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους. Οι άνθρωποι πρέπει να μιμούνται τη συμπεριφορά των δύο άλλων στοιχείων της τριαδικής ενότητας. Η ανθρώπινη τάξη πρέπει να θεμελιώνεται στα εξής πρότυπα:

Α. Ουρανός και Γη είναι ζωοδότες. Χάρη στη λειτουργία τους ανανεώνεται και ολοκληρώνεται η ζωή. Η ζωή προσφέρεται από τους γονείς στα παιδιά και επομένως τα παιδιά πρέπει να λατρεύουν τους ζωοδότες γονείς και τους γονείς των γονιών τους και όλους τους προγόνους τους, μια και χάρη σε αυτούς εξασφαλίστηκε η συνέχεια της  ιερής ζωής. Έτσι εισάγεται η ιδέα της προγονολατρείας και η αναγωγή της οικογένειας σε συνδετικό κύτταρο της διαδοχής των γενεών. Καθώς ο Κομφουκιανισμός δεν έχει ναούς και ιερατείο, το σπίτι αποκτά την ιδιότητα του ναού και οι γονείς την ιδιότητα του ιερατείου.
Β. Στον τρόπο λειτουργίας του κόσμου τα πάντα είναι σχετικά. Όμως, η σχετικότητα Ουρανού και Γης δεν λειτουργεί με ίσους όρους, γιατί ο Ουρανός εκεί ψηλά είναι ανώτερος, ενώ η Γη εδώ χαμηλά είναι κατώτερη.

Έτσι οι συσχετισμοί της ζωής των ανθρώπων συνοψίζονται στις εξής πέντε βασικές σχέσεις:
 Σχέση άντρα - γυναίκας (συζυγική).
 Γονιών - παιδιών.
 Ηλικιωμένων - νέων.
 Εξουσιαστή - υπηκόου.
 Φίλου - φίλου.

Από τις σχέσεις αυτές, οι τέσσερις πρώτες δεν είναι ισότιμες, τις διακρίνει η ιεραρχία.

Γ. Στην όλη της λειτουργία οικουμένης κυριαρχεί η αρμονία και όχι η σύγκρουση. Για να μεταφερθεί η αρμονία του σύμπαντος στις ανθρώπινες σχέσεις συντάχθηκε ένας εξαντλητικός οδηγός καλής συμπεριφοράς, που οφείλει να τηρεί κάθε ηθικό άτομο, με συμβουλές και οδηγίες για κάθε πράξη, λόγο και κίνηση του ανθρώπου από τη νηπιακή του ηλικία έως την ημέρα του θανάτου του. Η ανισοτιμία γυναικείου - αντρικού φύλου δικαιολογείται από τον Κομφουκιανισμό με την ταύτιση του αρσενικού στοιχείου (γιανγκ) με τον «ανώτερο Ουρανό» και του θηλυκού στοιχείου (γιν) με την «κατώτερη Γη». Το γιανγκ είναι ενεργητικό, δυνατό, λαμπερό, όπως ο Ουρανός. Το γιν είναι παθητικό, αδύνατο, σκοτεινό όπως η Γη. Για τα αρσενικά πλάσματα, η σωστή πορεία στη ζωή είναι Το σενγκ-τάο, δηλαδή ο σοφός δρόμος, ενώ για τα θηλυκά το φου-τάο δηλαδή ο συζυγικός δρόμος (τρεις υπακοές: στον πατέρα, το σύζυγο και το γιο].

Ο Κομφούκιος δεν ίδρυσε την πρώτη θρησκεία της Κίνας. Προηγουμένως υπήρχε ο Ταοϊσμός, δημιούργημα του φιλοσόφου Λάο-Τσε, που έζησε τον 6ο π.Χ. αι. και κινείται μεταξύ θρύλου και πραγματικότητας. Ο Κομφουκιανισμός υιοθέτησε πολλά στοιχεία από τον Ταοϊσμό, όπως το γιανγκ-γιν, την αρμονία στη φύση κ.ά. Ωστόσο όχι μόνον απέφυγε τη θέση του Ταοϊσμού για την ισοτιμία θηλυκού - αρσενικού, αλλά και διαστρέβλωσε τη σχέση γιανγκ - γιν, που θεωρούσε ισότιμα τα δύο στοιχεία, εισάγοντας τη σχέση ανώτερου - κατώτερου. Ο Ταοϊσμός πρεσβεύει ότι η ευτυχία του ατόμου και η εξασφάλιση της αθανασίας περνούν μέσα από ένα μυστηριακό δρόμο της Φύσης, το δρόμο Ταό. Όποιος θέλει να γνωρίσει το Τάο ακολουθεί τη Φύση. Το θηλυκό στοιχείο παίζει καθοριστικό ρόλο στην αρμονία του κόσμου, εξισορροπώντας τις καταστροφικές τάσεις του αρσενικού.

Η επιβολή του Κομφουκιανισμού δεν εξαφάνισε τον Ταοϊσμό. Αρχικά ο Κομφουκιανισμός κυριάρχησε στην Κίνα για περισσότερα από 300 χρόνια και στη συνέχεια εμφανίστηκε ο Βουδισμός, που εισήχθη το 70-50 π.Χ. και κυριάρχησε στη Κίνα για επτά αιώνες. Στη συνέχεια ο Κομφουκιανισμός αφυπνίζεται και με τη μορφή του νεο-Κομφουκιανισμού, κερδίζει βαθμιαία έδαφος, μέχρι που γίνεται η επίσημη θρησκεία του κράτους, χωρίς όμως την εξάλειψη του Βουδισμού.