Ανάμεσα στη Μαύρη Θάλασσα και τη Θάλασσα του Αζόφ, νότια της Ουκρανίας, ξεπροβάλει η Χερσόνησος της Κριμαίας, ένα από τα ελάχιστα μέρη του πλανήτη όπου η ιστορία αποτυπώνεται ζωντανά σε κάθε μία από τις πόλεις της. Ο δεσμός με την Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από αειθαλής, γι’ αυτό και κατά το μεσαίωνα ήταν γνωστή ως η Ταυρική χερσόνησος των αρχαίων Ελλήνων! Την ονόμασαν έτσι γιατί, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, την όργωσε ο Ηρακλής με ένα γιγάντιο ταύρο. Εδώ, κατέληξε η Ιφιγένεια και εδώ ήρθε ο Ορέστης, κυνηγημένος από τις Ερινύες, να βρει την αδερφή του. Κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα, πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες προκάλεσαν τον Δεύτερο Αποικισμό και οι Μιλήσιοι έφθασαν στην Ταυρική. Δημιούργησαν αξιόλογες αποικίες, ονόματα των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα. Το ελληνικό πνεύμα κυριαρχεί έντονα και το μόνο σίγουρο είναι πως νιώθουμε δέος μπροστά σε αυτήν την «χαμένη πατρίδα». Ακόμα και σήμερα, στην ευρύτερη περιοχή ζουν περίπου 7.000 Έλληνες.
Η χερσόνησος της Κριμαίας, υπήρξε για πολλούς αιώνες σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών. Γεωπολιτικά διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο και αποτέλεσε «μήλο της έριδος» για λαούς που ζήτησαν κατά καιρούς να την κυριεύσουν. Από εδώ πέρασαν Έλληνες, Σκύθες, Ρωμαίοι, Γότθοι, Βενετοί, Γενοβέζοι, Βυζαντινοί, Οθωμανοί. Εδώ, κρίθηκε η μορφή του μεταπολεμικού κόσμου με τη Διάσκεψη της Γιάλτας. Εδώ, δημιούργησε ο Άντον Τσέχωφ μερικά από τα αριστουργήματά του, όπως ο «Βυσσινόκηπος». Σήμερα, μεταξύ άλλων, ξεχωρίζει για τα ιαματικά νερά της και τις εξαιρετικές ποικιλίες κρασιών.
Η εγκατάσταση των Ελλήνων στον Καύκασο, είναι ένα φαινόμενο που πρωτοεμφανίζεται στους αρχαίους χρόνους. Οι ελληνικές αποικίες στην Κριμαία και την ανατολική Μαύρη Θάλασσα, ιδρύθηκαν πολύ πριν οι περιοχές αυτές περιέλθουν στη σφαίρα επιρροής των Ρώσων. Μάλιστα, ο μύθος λέει, ότι στα βουνά του Καυκάσου εξόρισαν τον Προμηθέα οι θεοί του Ολύμπου, για να τον τιμωρήσουν που έκανε δώρο στους ανθρώπους την τέχνη της φωτιάς.
Τα κύματα σκάνε με δύναμη στην πεζοδρομημένη προκυμαία της Γιάλτας. Στο βάθος ένα πελώριο ομοίωμα αρχαιοελληνικής τριήρους που σερβίρει σάντουιτς και καφέδες. Η Γιάλτα ανακαλύφθηκε από τους αρχαίους Έλληνες όταν, έπειτα από πολλές μέρες στη θάλασσα, βρήκαν στεριά και αναφώνησαν
«Γιαλός, γιαλός!», από την αλλοίωση του οποίου προέκυψε η «Γιάλτα».
Το σκληρό πρόσωπο της Ιστορίας αντηχεί παντού, μέσα από μια περιοχή που αναγεννιέται καθημερινά από τις στάχτες της. Αγάλματα του Λένιν, στάμπες του Πούτιν, ρωσικές σημαίες, πρώην βετεράνοι, γούνες και άνθρωποι που ζουν σε μια χερσόνησο σιωπηρά υπό αμφισβήτηση. Πώς είναι η Κριμαία σήμερα; Το αρχαιοελληνικό παρελθόν της περιοχής μαζί με το ρωσικό- σοβιετικό της πόλης, συνθέτουν τελικά την εικόνα και τον χαρακτήρα μιας πόλης με τη δική της ξεχωριστή οντότητα στο χάρτη.
Το «Ελληνικό Σχέδιο» της Μεγάλης Αικατερίνης
Η Κριμαία, το 1783 πέρασε στη ρωσίδα αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β’ τη Μεγάλη. Και εδώ, η Ρωσία έχασε το 1856 τον Κριμαϊκό πόλεμο, όταν αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει τις συνδυασμένες δυνάμεις της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όταν μετά το θάνατο του Στάλιν, ανέλαβε την ηγεσία του ΚΚΣΕ ο Ουκρανός Νικήτα Χρουτσώφ, θεώρησε καλό να δωρίσει την περιοχή στην πατρίδα του, την Ουκρανία, το 1954. Το γεγονός δεν είχε ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά, όταν κατέρρευσε η αυτοκρατορία, το πρόβλημα βγήκε στην επιφάνεια. Ένα από τα βασικά προβλήματα που αντιμετώπισαν οι Έλληνες στη Ρωσία σχετιζόταν με την πανσλαβιστική ιδεολογία, η οποία αποσκοπούσε στον εκσλαβισμό του ελληνικού στοιχείου με κάθε τρόπο. Η πολιτική αυτή ακολουθήθηκε από τις ρωσικές αρχές, όταν εγκαταλείφθηκε το «Ελληνικό Σχέδιο» της Μεγάλης Αικατερίνης, που προέβλεπε την ανασύσταση της ελληνικής αυτοκρατορίας του Βυζαντίου, υπό ρωσικό έλεγχο βέβαια, και στη θέση του ακολουθήθηκε το πανσλαβιστικό ιδεώδες.
Το χρονικό ενός δημοψηφίσματος
Ήταν Φεβρουάριος του 2014. Ενώ η κρίση στην Ουκρανία επικρατούσε, φιλορώσοι στρατιωτικοί -οι λεγόμενοι «little green men»- με κινήσεις αστραπή, έκαναν κατάληψη σε κυβερνητικά κτίρια της περιοχής. Ένα μήνα μετά, οι κάτοικοι της Κριμαίας κλήθηκαν να συμμετάσχουν σε δημοψήφισμα για την ένωσή τους με τη Ρωσία ή τη συνέχιση του ίδιου καθεστώτος, δηλαδή την παραμονή τους στην Ουκρανία με αυξημένη αυτονομία. Μέχρι τότε,  η Κριμαία ήταν μια ρωσόφωνη περιοχή, στην οποία συμβίωναν Ρώσοι, Ουκρανοί, Έλληνες και Τάταροι. Η Κριμαία «δόθηκε» στη Σοβιετική Ουκρανία με εντολή του Νικίτα Χρουστσόφ το 1954 και εκεί παρέμεινε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης. Ξεχωριστό ρόλο έπαιζε πάντα η πόλη της Σεβαστούπολης, έδρα του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Στο δημοψήφισμα που ακολούθησε, ψήφισε το 86,3% των ψηφοφόρων και απεφάνθησαν κατά 96,77% υπέρ της ένωσης με τη Ρωσία, αν και η διενέργεια του δημοψηφίσματος, όσο και το αποτέλεσμά του, καταδικάστηκε από τη διεθνή κοινότητα. Η Κριμαία, σήμερα, είναι μέρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας αλλά, αυτό το αναγνωρίζει μόνο η Μόσχα και, φυσικά, η τοπική κυβέρνηση της Κριμαίας. Από τότε, η χερσόνησος ζει σε ένα ιδιότυπο καθεστώς: για τη διεθνή κοινότητα θεωρείται ακόμη ουκρανικό έδαφος, ενώ η ίδια η Κριμαία λειτουργεί με βάση τους ρωσικούς νόμους και το Σύνταγμα.