Τυλιγμένο στην αχλύ του μύθου, το Στόουνχετζ (Stonehenge) αντιστέκεται σε όλους: στον πανδαμάτορα χρόνο που τρεις χιλιετίες δεν του ήταν αρκετές για να λυγίσει τους πελώριους μεγαλίθους, αλλά και στους αρχαιολόγους και επιστήμονες που ακόμη παλεύουν να λύσουν το μυστήριο της κατασκευής και της χρησιμότητάς του. Το υποβλητικό μεγαλιθικό μνημείο εντοπίζεται στην πεδιάδα του Σόλσμπερυ (Salisbury), περίπου 15 χλμ. από την ομώνυμη πόλη και 142 χλμ. από το Λονδίνο. Πρόκειται για συνολικά 60 μεγαλιθικές πλάκες τοποθετημένες ώστε να σχηματίζουν έναν (όχι πια) πλήρη κύκλο. Η μεγαλύτερη από αυτές έχει ύψος 7 μέτρων (συν 2,4 μέτρα θαμμένα στο έδαφος), και ζυγίζει περίπου 45 τόνους.

Ποιοι τις τοποθέτησαν εκεί; Πότε ξεκίνησε να κατασκευάζεται αυτό το συγκρότημα; Και κυρίως, ποιον σκοπό εξυπηρετούσε; Οι ειδικοί έχουν να προτείνουν αρκετές διαφορετικές θεωρίες, χωρίς καμία ωστόσο να έχει αποδειχθεί περίτρανα μέχρι τώρα πως είναι και η πραγματική. Ίσως πιο κοντά στην αλήθεια βρίσκεται η εκδοχή που υποστηρίζει πως το Στόουνχετζ υπήρξε χώρος ταφής, όπως μαρτυρούν και οι  εκατοντάδων σκελετών και κτερισμάτων που εντοπίστηκαν περιμετρικά του μνημείου.

Υπάρχει λοιπόν κάτι που στ’ αλήθεια ξέρουμε για το Στόουνχετζ; Ναι και όχι. Γνωρίζουμε πως η κατασκευή του κράτησε περίπου 15 αιώνες, με τις απαρχές να τοποθετούνται την περίοδο 2950-2900 π.Χ., όταν με ξύλινες κατασκευές οριοθετήθηκε ο κεντρικός κύκλος διαμέτρου 100 μέτρων. Το έργο συνεχίστηκε για πέντε αιώνες με την τοποθέτηση των πρώτων από τις μεγαλιθικές πλάκες, και ολοκληρώθηκε περίπου το 1600 π.Χ. όταν και, κατά την εκτίμηση των ειδικών, πήρε εν πολλοίς τη μορφή που γνωρίζουμε σήμερα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις πολλών, το Στόουνχετζ χρησιμοποιήθηκε κατά καιρούς (ιδίως τον Μεσαίωνα) από δρυΐδες ως ιδανικός χώρος τέλεσης ιεροτελεστιών. Παρότι ο χώρος είχε κηρυχθεί ως μνημείο αρκετά νωρίς, μόλις το 1978 απαγορεύτηκε η χρήση του για οποιοδήποτε λόγο, καθώς και η προσέλευση του κοινού στο εσωτερικό κύκλο του, προκειμένου να προστατευθεί το μνημείο.