fb

Οι Νόμπελ και ο πρώτος αγωγός του κόσμου

Πριν από 6.000 χρόνια, οι Ζωροάστρες λάτρεψαν ως θεότητα την αιώνια φωτιά που έβγαινε από τα έγκατα της γης και έκαιγε στους ναούς τους στην χερσόνησο Αµπσερόν, έξω από το Μπακού. 
Το πετρέλαιο και η θεραπευτική του χρήση, όπως και η καύση του, που έδινε φως, ήταν γνωστή στους Έλληνες από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν οι Αζέροι συµµάχησαν µαζί του ενάντια στους Πέρσες. Όµως, έπρεπε να φτάσει το 1846 και η βιοµηχανική επανάσταση για να ανοίξει για εµπορική χρήση η πρώτη στον κόσµο πετρελαιοπηγή, στο Μπίµπι Χεϊµπάτ, δέκα χρόνια πριν ανακαλύψουν οι Αµερικανοί τα κοιτάσµατα στην Πενσυλβάνια. 
Το πετρέλαιο έγινε σύντοµα η κινητήρια δύναµη της νέας εποχής και το Μπακού η Μέκκα τnς.
Το 1910 έβγαζε τη µισή παγκόσµια παραγωγή πετρελαίου και ο πυρετός του µαύρου χρυσού έφερε στην πόλη χιλιάδες Ευρωπαίους που αναζητούσαν πλούτο και δόξα. Οι αδελφοί Νόµπελ έβγαλαν τα πρώτα τους εκατοµµύρια στο Μπακού, όταν κατασκεύασαν τον πρώτο αγωγό µεταφοράς πετρελαίου. Μια άσηµη τότε ολλανδική εταιρεία ονόµατι Shell έχτισε το πρώτο δεξαµενόπλοιο στην ιστορία και µια γνωστή από τότε οικογένεια τραπεζιτών, οι Ροθστσάιλντ, επένδυσαν το 1880 στην κατασκευή της σιδηροδροµικής γραµµής από το Μπακού στο λιµάνι της Μαύρης Θάλασσας, Μπατούµι, για να γίνει η πρώτη µαζική εξαγωγή πετρελαίου από τον Καύκασο προς την Ευρώπη.
Στο Μπακού έγινε η πρώτη υποθαλάσσια εκµετάλλευση πετρελαίου, το πρώτο διυλιστήριο, η ρωσική επανάσταση ξέσπασε εδώ µε τη µεγάλη απεργία των εργατών πετρελαίου, όλη η ιστορία του 20ού αιώνα άφησε στο Μπακού το αποτύπωµά της. 
Η αποτυχία του Χίτλερ  να καταλάβει τις πετρελαιοπηγές του Αζερµπαϊτζάν τού κόστισε τη νίκη στο ∆εύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο. Λίγα χρόνια µετά άρχισε η παρακµή. Νέα κοιτάσµατα ανακαλύφθηκαν  στη Μέση Ανατολή, ο εξοπλισµός πάλιωσε, οι σοβιετικές επενδύσεις στέρευσαν και η πόλη µπήκε στο περιθώριο. Η δεύτερη πετρελαϊκή έκρηξη ξεκίνησε το 1994, όταν ο πατέρας του σύγχρονου Αζερµπαϊτζάν, ο Χαϊντάρ Αλίεφ, υπέγραψε το αποκαλούµενο και συµβόλαιο του αιώνα µε ξένες πετρελαϊκές εταιρίες για να αρχίσει και πάλι η εκµετάλλευση του ενεργειακού πλούτου της χώρας. Από τότε, 20 και πλέον ενεργειακοί κολοσσοί, µε την BP να κατέχει τα σκήπτρα, αγωνίζονται να εξορύξουν και να µεταφέρουν το αζέρικο πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην ακόρεστη αγορά της Ευρώπης, ενώ, ακόµη και σήµερα, το µεγαλύτερο ενεργειακό δυναµικό της χώρας παραµένει ανεκµετάλλευτο.