Ήταν ανήμερα Δεκαπενταύγουστος του 1914 όταν το αμερικανικό πλοίο SS Ancon διέσχισε σημαιοστολισμένο τη νεότευκτη Διώρυγα του Παναμά. Δεν ξέρουμε αν οι θεατές του γεγονότος είχαν πλήρη επίγνωση του τι πραγματικά έβλεπαν, και πόσο θα άλλαζαν από εκείνη τη μέρα και έπειτα οι παγκόσμιες συγκοινωνίες, το γεγονός πάντως ήταν αυτό: ο κόσμος έγινε ξαφνικά μικρότερος. Πόσο μικρότερος; Περίπου 8.000 ναυτικά μίλια, όση δηλαδή και η απόσταση που τα εμπορικά πλοία δεν χρειάζονταν πια να κάνουν προκειμένου από τον Ατλαντικό ωκεανό να περάσουν στον Ειρηνικό.
Η ιδέα της διάνοιξης μιας θαλάσσιας οδού μεταξύ των δύο ωκεανών ήταν πολύ παλιά. Ο πορθμός του Παναμά, το στενότερο σημείο όπου ενώνονται η Βόρεια με τη Νότια Αμερική είχε εξαρχής δελεάσει ναυτικούς και μηχανικούς. Σκεφτείτε πως ένα πλοίο για να φτάσει στον Ειρηνικό έπρεπε να κάνει τον διάπλου της Νότιας Αμερικής, ένα ταξίδι χιλιάδων μιλίων σε ανεμοδαρμένες θάλασσες. Πιο εύκολο θα ήταν να σκάψουν λοιπόν ένα κανάλι στα περίπου 150 χλμ. στεριάς του Παναμά, έτσι δεν είναι;
Κι όμως, η προσπάθεια αποδείχθηκε απίστευτα δύσκολη! Η πρώτη σοβαρή απόπειρα διάνοιξης της διώρυγας ξεκίνησε το 1881 από την εταιρεία Lesseps, γαλλικών συμφερόντων, και τη Διεθνή Εταιρεία της Ωκεάνιας Διώρυγας που ίδρυσαν οι Γάλλοι. Για το ηράκλειο αυτό έργο επιστρατεύτηκαν χιλιάδες εργάτες και μηχανικοί, ανάμεσά τους μάλιστα και πάρα πολλοί Έλληνες, με εμπειρία στην διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου! Αυτό που δεν υπολόγισαν οι Γάλλοι ήταν το τοπικό κλίμα και οι αρρώστιες (ελονοσία, τύφος, φυματίωση) που κυριολεκτικά θέρισαν τους εργάτες, χώρια η διαφθορά και οι κλοπές που συνιστούσαν καθημερινό φαινόμενο. Επόμενο ήταν η απόπειρα να στεφθεί από παταγώδη αποτυχία και το σχέδιο να ναυαγήσει.
Το 1904 οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαγόρασαν τα γαλλικά δικαιώματα στην περιοχή, και έθεσαν σε εφαρμογή το νέο σχέδιο ζεύξης των δύο ωκεανών. Ο αρχίατρος Ουίλιαμ Κρόφορντ Γκόργκας ανέλαβε να καταπολεμήσει τις τοπικές ασθένειες (κάτι που κατάφερε!) και λίγα χρόνια αργότερα ξεκίνησε η κατασκευή: αυτή τη φορά το σχέδιο δεν προέβλεπε τη διάνοιξη ενός «απλού» καναλιού (όσο «απλό» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ένα έργο τέτοιων διαστάσεων) αλλά ένα σύμπλεγμα από φράγματα με υψομετρικές διαφορές που θα έλυναν και το πρόβλημα της διαφοράς στάθμης μεταξύ Ατλαντικού και Ειρηνικού. Κι αυτό ήταν ένα μόνο από τα κατασκευαστικά προβλήματα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν οι Αμερικανοί μηχανικοί.
Τελικά, στις 26 Σεπτεμβρίου 1914 τα φράγματα άνοιξαν και ο πρώτος δοκιμαστικός πλήρης διάπλους στέφθηκε με επιτυχία! Περίπου ένα χρόνο αργότερα, στις 15/8/15 ο Έλληνας καπετάνιος Νικήτας Μαυράκης από την Κάσο, οδήγησε το SS Ancon από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό, σε μια μέρα όπου η παγκόσμια ναυσιπλοΐα άλλαξε για πάντα. Αν σκεφτούμε μάλιστα πως το 1995 περίπου 200.000 πλοία διέσχιζαν κάθε χρόνο τον Παναμά και σήμερα ξεπερνούν τα 5 εκατομμύρια, τότε μάλλον έχουμε ακόμα πολλά να δούμε…
Η ιδέα της διάνοιξης μιας θαλάσσιας οδού μεταξύ των δύο ωκεανών ήταν πολύ παλιά. Ο πορθμός του Παναμά, το στενότερο σημείο όπου ενώνονται η Βόρεια με τη Νότια Αμερική είχε εξαρχής δελεάσει ναυτικούς και μηχανικούς. Σκεφτείτε πως ένα πλοίο για να φτάσει στον Ειρηνικό έπρεπε να κάνει τον διάπλου της Νότιας Αμερικής, ένα ταξίδι χιλιάδων μιλίων σε ανεμοδαρμένες θάλασσες. Πιο εύκολο θα ήταν να σκάψουν λοιπόν ένα κανάλι στα περίπου 150 χλμ. στεριάς του Παναμά, έτσι δεν είναι;
Κι όμως, η προσπάθεια αποδείχθηκε απίστευτα δύσκολη! Η πρώτη σοβαρή απόπειρα διάνοιξης της διώρυγας ξεκίνησε το 1881 από την εταιρεία Lesseps, γαλλικών συμφερόντων, και τη Διεθνή Εταιρεία της Ωκεάνιας Διώρυγας που ίδρυσαν οι Γάλλοι. Για το ηράκλειο αυτό έργο επιστρατεύτηκαν χιλιάδες εργάτες και μηχανικοί, ανάμεσά τους μάλιστα και πάρα πολλοί Έλληνες, με εμπειρία στην διάνοιξη της διώρυγας της Κορίνθου! Αυτό που δεν υπολόγισαν οι Γάλλοι ήταν το τοπικό κλίμα και οι αρρώστιες (ελονοσία, τύφος, φυματίωση) που κυριολεκτικά θέρισαν τους εργάτες, χώρια η διαφθορά και οι κλοπές που συνιστούσαν καθημερινό φαινόμενο. Επόμενο ήταν η απόπειρα να στεφθεί από παταγώδη αποτυχία και το σχέδιο να ναυαγήσει.
Το 1904 οι Ηνωμένες Πολιτείες εξαγόρασαν τα γαλλικά δικαιώματα στην περιοχή, και έθεσαν σε εφαρμογή το νέο σχέδιο ζεύξης των δύο ωκεανών. Ο αρχίατρος Ουίλιαμ Κρόφορντ Γκόργκας ανέλαβε να καταπολεμήσει τις τοπικές ασθένειες (κάτι που κατάφερε!) και λίγα χρόνια αργότερα ξεκίνησε η κατασκευή: αυτή τη φορά το σχέδιο δεν προέβλεπε τη διάνοιξη ενός «απλού» καναλιού (όσο «απλό» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ένα έργο τέτοιων διαστάσεων) αλλά ένα σύμπλεγμα από φράγματα με υψομετρικές διαφορές που θα έλυναν και το πρόβλημα της διαφοράς στάθμης μεταξύ Ατλαντικού και Ειρηνικού. Κι αυτό ήταν ένα μόνο από τα κατασκευαστικά προβλήματα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν οι Αμερικανοί μηχανικοί.
Τελικά, στις 26 Σεπτεμβρίου 1914 τα φράγματα άνοιξαν και ο πρώτος δοκιμαστικός πλήρης διάπλους στέφθηκε με επιτυχία! Περίπου ένα χρόνο αργότερα, στις 15/8/15 ο Έλληνας καπετάνιος Νικήτας Μαυράκης από την Κάσο, οδήγησε το SS Ancon από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό, σε μια μέρα όπου η παγκόσμια ναυσιπλοΐα άλλαξε για πάντα. Αν σκεφτούμε μάλιστα πως το 1995 περίπου 200.000 πλοία διέσχιζαν κάθε χρόνο τον Παναμά και σήμερα ξεπερνούν τα 5 εκατομμύρια, τότε μάλλον έχουμε ακόμα πολλά να δούμε…
